Μπροστά σε δραματικό δίλημμα

Η Βενεζουέλα ζει ίσως την πιο καθοριστική κοινωνικο-πολιτική σύγκρουση απ’ την εποχή της ανόδου του Πατριωτικού Μετώπου του προέδρου Ούγκο Τσάβεζ.

Την Δευτέρα 10/12 η πρωτεύουσα Καράκας κυρίως, αλλά κι ορισμένες ακόμη πόλεις της Βενεζουέλας, νέκρωσαν λόγω μιας γενικής απεργίας. Περίπου 3.000 και πλέον ιδιωτικές επιχειρήσεις έκλεισαν, ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα για «γενική απεργία» της μεγαλύτερης εργοδοτικής οργάνωσης της χώρας (Fedecamaras).

Γενική απεργία οι εργοδότες; Όχι μόνο, γιατί στη γενική απεργία της εργοδοσίας συμμετείχε και η Συνομοσπονδία Εργατών Βενεζουέλας. Μαζί τους και τα μεγαλύτερα ιδιωτικά ΜΜΕ της χώρας, αλλά κι ο διεθνής τύπος, ο οποίος περιχαρής ανακοίνωσε για πολλοστή φορά την «πτώση της δημοτικότητας» και την «πλέον κρίσιμη δοκιμασία» του «ποπουλιστή Τσάβεζ». Τι ακριβώς συμβαίνει; Τι εκφράζει αυτό το περίεργο κοινό μέτωπο εργοδοσίας-εργατών;

Αφορμή γι αυτήν αναμέτρηση είναι μια σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών του Ούγκο Τσάβεζ (49 στο σύνολο τους), που «θα οδηγήσουν την χώρα στην οικονομική καταστροφή», όπως γλαφυρά το διατύπωσε ο πρόεδρος της Pillsbury de Venezuela, Αλμπέρτο Μέστρε. «Κι αυτός είναι ο λόγος που κατεβαίνουμε σ’ απεργία». Με δεδομένο ότι στη Βενεζουέλα με το 70% του πληθυσμού της κάτω απ’ το όριο της φτώχειας και την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών της αποθεμάτων να συνεισφέρει το 60% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, η «οικονομική καταστροφή» έχει ήδη επέλθει προ πολλού. Και μάλιστα ήταν αυτή που ώθησε στην εκλογή του Ούγκο Τσάβεζ και του Πατριωτικού του Μετώπου τον Δεκέμβρη του 1998, μετά από 40 και πλέον χρόνια ακλόνητης κυριαρχίας ενός διεφθαρμένου δικομματισμού, ανάλογου μ’ αυτόν στην Ελλάδα.

Οι μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας

Επομένως κάτι άλλο τρόμαξε την «ιδιωτική πρωτοβουλία» κι όχι η «οικονομική καταστροφή» της χώρας, απ’ την οποία έχει μάθει να επωφελείται εδώ και χρόνια. Τι ήταν αυτό; Κυρίως οι τρεις πιο σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες του Ούγκο Τσάβεζ. Κι αυτές είναι:

Πρώτο: Οι νόμοι για την Γη και τους Υδρογονάνθρακες, οι οποίοι εισάγουν ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στην ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση της αγροτικής γης. Οι νόμοι αυτοί δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να καταργηθούν οι μεγάλες γαιοκτησίες, λατιφούντια ή χασιέντας, ενώ η γη θα μοιραστεί στους άκληρους αγρότες. «Οι νέοι νόμοι – έλεγε ο Τσάβεζ – για την γη και την αγροτική ανάπτυξη πρόκειται να ‘ναι πραγματική νομοθεσία που θα αποκαταστήσει την δικαιοσύνη και θα μεταμορφώσει την πραγματικότητα της Βενεζουέλας, με το ν’ αλλάξει μερικές απ’ τις συνθήκες εκείνες που έχουν την πιο σοβαρή επίδραση κι ανέκαθεν επιδρούσαν στην υπανάπτυξη της Βενεζουέλας και της μεγάλης ανισότητας που υπάρχει». Με το 60% της καλλιεργήσιμης γης ν’ ανήκει στο 1% του πληθυσμού της χώρας, μπορεί να καταλάβει κανείς γιατί έχει τόση σημασία η αγροτική μεταρρύθμιση, απ’ την οποία πρόκειται να ωφεληθούν 25 εκατ. φτωχοί αγρότες.               

Δεύτερο: Οι νόμοι που επεκτείνουν τον κρατικό έλεγχο του κατεξοχήν «εθνικού προϊόντος» της χώρας, του πετρελαίου σ’ ολόκληρο το κύκλωμά του, άντληση, αποθήκευση, μεταφορά. Με την Βενεζουέλα ν’ αποτελεί την τέταρτη παραγωγό χώρα του ΟΠΕΚ και την χώρα με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα στο Δυτικό Ημισφαίριο, γίνεται κατανοητή την μεγάλη σημασία αυτών των νόμων. Έως σήμερα, η παραγωγή είχε αφεθεί στην κρατική Petroleos de Venezuela (PDVSA), η οποία εκχωρούσε δικαιώματα άντλησης και μεταφοράς σε κοινοπραξίες πολυεθνικών. Αυτό είχε καταδικάσει την χώρα να εξαρτάται απ’ την εξαγωγή αργού πετρελαίου. Με τους νέους νόμους, απ’ τις κοινοπραξίες σ’ ολόκληρο το κύκλωμα του πετρελαίου, τουλάχιστον το 50% θ’ ανήκει στο κράτος, ενώ επιχειρείται να κλειστούν συμφωνίες με πολυεθνικές και κράτη, που θα επιτρέψουν στην Βενεζουέλα να στραφεί στην ανάπτυξη της διύλισης και της πετροχημικής βιομηχανίας, ώστε να περιοριστεί δραστικά η εξάρτηση απ’ την εξαγωγή αργού πετρελαίου. Με δεδομένο ότι εδώ κι αρκετό καιρό οι ΗΠΑ πιέζουν αφόρητα να ιδιωτικοποιηθεί ακόμη και η PDVSA, γίνεται κατανοητό το σοκ που προκάλεσαν αυτοί οι νόμοι.

Τρίτο: Οι νόμοι που εθνικοποιούν την παράκτια ζώνη της Βενεζουέλας, 80 μέτρα απ’ το υψηλότερο σημείο της παλίρροιας. Έτσι εθνικοποιείται μια περιοχή ίση με το μέγεθος του Βελγίου, όπως γράφει έντρομος ο διεθνής τύπος. Κάτι τέτοιο βέβαια θίγει τις ντόπιες και ξένες βιομηχανίες αναψυχής, που έχουν ιδιοποιηθεί τα καλύτερα κομμάτια παράκτιας ζώνης, με ξενοδοχεία, private clubs, κλπ. Οι νόμοι αυτοί στοχεύουν επίσης να διευκολύνουν και την ανάπτυξη της μικρής παράκτιας αλιείας, η οποία έχει περιθωριοποιηθεί, έχει σχεδόν εξαφανιστεί και λόγω των αποκλειστικών δικαιωμάτων αλιείας, που κατέχουν μεγάλες επιχειρήσεις ντόπιων και ξένων συμφερόντων.

Δεν είναι λοιπόν παράξενο που η εργοδοτική Fedecamaras αντιμετώπισε τις μεταρρυθμίσεις ως καταπάτηση του ιερού δικαιώματος της ιδιοκτησίας, ως κυβερνητικό αυταρχισμό, ως οικονομική καταστροφή. Καλά η εργοδοσία, αλλά η Συνομοσπονδία Εργατών; Η Συνομοσπονδία βρίσκεται ήδη από παλιά στα χρηματοδοτικά πρωτόκολλα «προώθησης της δημοκρατίας» των ΗΠΑ, ενώ η γραφειοκρατία της αποτελεί από παλιά προπύργιο του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, ενός απ’ τους δυό κυβερνητικούς πόλους του πάλαι ποτέ δικομματισμού. Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας έχει καταγγείλει τον Κάρλος Ορτέγκα, πρόεδρο της Συνομοσπονδίας, ότι η άνοδός του ήταν αποτέλεσμα άθλιας συναλλαγής με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα κι οργιώδους καλπονοθείας. Έτσι η ηγεσία της Συνομοσπονδίας έχει «ανοικτούς λογαριασμούς» με την κυβέρνηση Τσάβεζ, ενώ μια γενική απεργία με πρωτοβουλία της εργοδοσίας, βγάζει απ’ την δύσκολη θέση τον Κάρλος Ορτέγκα και τους δικούς του, που δεν φαίνεται ικανός να στήσει μια πραγματική πανεθνική απεργία με αληθινά μεγάλη συμμετοχή.

Το ιστορικό δίλημμα του Τσάβεζ

Είναι περιττό να πούμε ότι η φτωχολογιά των πόλεων και της υπαίθρου υποστηρίζει ένθερμα τους νόμους. Ωστόσο, η άνοδος του Τσάβεζ το 1998 στηρίχθηκε κι απ’ ένα τμήμα του ντόπιου κεφαλαίου, που πιεζόταν ιδιαίτερα απ’ τον ανταγωνισμό του πολυεθνικού κεφαλαίου. Αυτό το τμήμα φαίνεται ότι το χάνει με τα μέτρα αυτά. Έτσι, το δίλημμα που αντιμετωπίζει το Πατριωτικό Μέτωπο του Τσάβεζ είναι άμεσο κι επιτακτικό: Ή να στηριχθεί άμεσα στην φτωχολογιά και να προσχωρήσει αποφασιστικά σε μέτρα ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων. Ή να μετατραπεί σ’ ένα είδος τυραννικού Βοναπάρτη, που θα προσπαθεί να επιβιώνει μέσα από διαρκούς συμβιβασμούς προς τα δεξιά και τ’ αριστερά.

Μέχρις στιγμής ο Τσάβεζ δεν χάνει την ευκαιρία να δηλώνει «διαθέσιμος για διάλογο και συμφωνία» με τις επιχειρηματικές τάξεις, αλλά ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσει απ’ τον δρόμο που δείχνουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις. «Η επανάσταση δεν θα λυγίσει απ’ την πίεση της ολιγαρχίας», δήλωσε σε μήνυμά του προς την φτωχολογιά της χώρας: «Η επαναστατική σας κυβέρνηση δεν θα δωροδοκηθεί απ’ τις επιχειρηματικές ελίτ του χρήματος κι αν θέλουν να κηρύξουν απεργία, μπορούν να το κάνουν. Αυτό που απαιτείται. Αυτό που απαιτείται είναι μια ιστορική συμφωνία [που θα επιτρέψει την προώθηση των μεταρρυθμίσεων] κι όχι μια συμφωνία επιβεβαίωσης προνομίων». Κι όλα αυτά εν μέσω της παγκόσμιας παντοκρατορίας του φονταμετανταλισμού της αγοράς.

           

ΕΜΠΡΟΣ, ΤΧ. 1^Ο, 2002