Παράδεισος κερδοσκοπικής αγυρτείας η Ελλάδα

 09.9.2010

Του Δημήτρη Καζάκη

οικονομολόγου - αναλυτή

Πρέπει να ξεχάσετε το χρέος. Μην ασχολείστε με αυτό. Η ουσία βρίσκεται στο μνημόνιο. Πρέπει να υλοποιηθεί κατά γράμμα ή μήπως πρέπει να το επαναδιαπραγματευτούμε για κάτι καλύτερο; Το όλο ζήτημα είναι να καλύψουμε τις «μαύρες τρύπες» του κρατικού προϋπολογισμού, μας διαβεβαιώνει η κυβέρνηση.

Η Ν.Δ. με τη σειρά της έχει αναγάγει τα πάντα στο μνημόνιο, την επιβολή του οποίου αντιμετωπίζει ως μια λίγο πολύ σκοτεινή συνωμοσία της κυβέρνησης και προσωπικά του ίδιου του πρωθυπουργού. Μάλιστα σε δήλωσή του σχετικά με τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη ο κ. Σαμαράς δήλωσε: «Τα σοσιαλιστικά οράματα του ΠΑΣΟΚ το 1974 “πνίγηκαν” στο νεοφιλελεύθερο μνημόνιο του 2010 συμπαρασύροντας μισθούς, συντάξεις και εισοδήματα. Παγκόσμια πρωτοτυπία ο καταστροφικός για την ελληνική κοινωνία “νεοφιλελεύθερος σοσιαλισμός” του κ. Γ. Παπανδρέου»

.

Τιμητής των «σοσιαλιστικών οραμάτων» του ΠΑΣΟΚ του ’74 ο κ. Σαμαράς! Είναι κι αυτό από τα πολλά ευτράπελα της σημερινής κατάστασης. Βέβαια η μεγάλη αγωνία του κ. Σαμαρά είναι να χρεωθεί το μνημόνιο αποκλειστικά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, λες και δεν υπάρχει ΔΝΤ ούτε Ε.Ε. Το παραμύθι ότι στην Ελλάδα επιβλήθηκε το μνημόνιο γιατί το ήθελαν ο Παπανδρέου και κάποιοι σκοτεινοί διεθνείς κύκλοι έχει πολλούς θιασώτες. Είναι η εύκολη λύση προκειμένου να αφήσουμε στο απυρόβλητο τις σχέσεις εξάρτησης και υποταγής της χώρας, αλλά και το συνολικό «μοντέλο ανάπτυξης» που μας οδήγησε στη χρεοκοπία.

Άλλωστε ακόμη κι ο κ. Τσίπρας μάς έχει διαβεβαιώσει ότι το χρέος μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με πολλούς τρόπους. Επομένως το όλο ζήτημα είναι να ανατρέψουμε το μνημόνιο υπέρ μιας άλλης «φιλολαϊκής» πολιτικής, η οποία όλως περιέργως μπορεί να εφαρμοστεί μέσα στο ίδιο πλαίσιο που μας επέβαλε και το μνημόνιο. Δηλαδή εντός του πλαισίου του ευρώ και υπό καθεστώς χρεοκοπίας.

Μπορεί οι πολιτικοί και οι σύμβουλοί τους να καμώνονται πώς δεν γνωρίζουν ότι η χώρα έχει τεθεί εδώ και χρόνια σε τροχιά χρεοκοπίας, αλλά η πραγματικότητα και η επιστήμη λένε ότι, εφόσον ένα κράτος αδυνατεί να εξυπηρετήσει τα χρέη του χωρίς να δανείζεται εκ νέου, τότε βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας, είτε έχει ρίξει κανόνι είτε όχι.

Συμβαίνει το ίδιο με ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση που αναγκάζονται να δανείζονται διαρκώς για να εξυπηρετούν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους. Το γεγονός ότι το νοικοκυριό ή η επιχείρηση που έχει φτάσει σ’ αυτήν την κατάντια μπορεί να βρίσκει νέα δάνεια δεν αλλάζει το ότι έχει αντικειμενικά οδηγηθεί σε κατάσταση χρεοκοπίας.

Η μόνη σοβαρή διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη χρεοκοπία ενός κράτους και τη χρεοκοπία ενός νοικοκυριού ή μιας επιχείρησης είναι το γεγονός ότι με βάση το διεθνές δίκαιο οι δανειστές δεν μπορούν να δημεύσουν την περιουσία ενός κράτους, όπως μπορούν να κάνουν με ένα νοικοκυριό, ούτε να το θέσουν υπό αναγκαστική εκκαθάριση, όπως μπορούν να κάνουν με μια επιχείρηση. Κι αυτό διότι το κράτος διαθέτει εγγενώς ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας. Πρέπει το κράτος να απαρνηθεί οικειοθελώς την ασυλία που του προσφέρει η άσκηση της εθνικής του κυριαρχίας για να τεθεί υπό καθεστώς κηδεμονίας, δήμευσης και εκκαθάρισης από τους δανειστές του.

Φοβήθηκαν το ντόμινο

Τι έκανε λοιπόν η κυβέρνηση Παπανδρέου; Διεκπεραίωσε την αποστολή που της είχαν αναθέσει οι δανειστές της χώρας και κυρίως οι ευρωκρατούντες. Την ίδια αποστολή που για λόγους λαϊκής απαξίωσης δεν μπορούσε να εκτελέσει η κυβέρνηση Καραμανλή. Όταν οι γραφειοκράτες και οι τραπεζίτες της ευρωζώνης διαπίστωσαν ότι η κατάσταση στην Ελλάδα δεν σώζεται με ενέσεις ρευστότητας από το εξωτερικό, κυρίως από την ΕΚΤ, τότε αποφάσισαν ότι δεν έπρεπε επ’ ουδενί να αφήσουν την Ελλάδα να προχωρήσει σε «άτακτη πτώχευση».

Θυμηθείτε τις δηλώσεις Μπαρόζο και των άλλων ευρωκρατών στις αρχές του χρόνου, που απέκλειαν κάθε δυνατότητα πτώχευσης της Ελλάδας εντός του ευρώ. Τι ήταν αυτό που τους φόβιζε; Το γεγονός ότι η Ελλάδα υπό το βάρος του χρέους της, την απειλή ενός αγριεμένου λαού και τις κερδοσκοπικές πιέσεις που ασκούσαν οι αγορές, ίσως αναγκαζόταν να προχωρήσει σε μονομερείς κινήσεις: την ανακοίνωση αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους της, την επίκληση της ασυλίας της λόγω εθνικής κυριαρχίας και την έκκληση προς τους κατόχους των ελληνικών ομολόγων για αναδιαπραγμάτευση των κρατικών τίτλων που έχει εκδώσει.

Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να είχε σημαντικές επιπτώσεις για τη χώρα, αν και σε καμιά περίπτωση πολύ χειρότερες από αυτές που υφίσταται ήδη, αλλά το σίγουρο είναι ότι θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τις ευρωπαϊκές τράπεζες και το ευρώ. Όχι τόσο λόγω του μεγέθους του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, όσο για το ντόμινο που θα προκαλούσε στις αγορές κεφαλαίου στην Ευρώπη και διεθνώς.

Η συνθήκη της Λισσαβώνας, με βάση την οποία η Ελλάδα εκχωρεί σημαντικό μέρος της εθνικής της κυριαρχίας προς όφελος του ευρώ, δεν προβλέπει τίποτε για το τι πρέπει να κάνει ένα κράτος - μέλος στην περίπτωση που θα βρεθεί σε κατάσταση χρεοκοπίας. Έτσι η Ελλάδα κάλλιστα θα μπορούσε να επιλέξει αυτό που οι αγορές ονομάζουν «άτακτη πτώχευση», που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η επίσημη πτώχευση έπειτα από μονομερή ενέργεια του ίδιου του κράτους - οφειλέτη. Κάτι σαν την επίσημη πτώχευση του 1893 και του 1932, στις οποίες μονομερώς προχώρησε το ίδιο το ελληνικό κράτος.

Μια τέτοια ενέργεια δεν θα έσωζε τον λαό από τα δεινά και τις περιπέτειες, αλλά θα έδινε την απαραίτητη ελευθερία κινήσεων στην άρχουσα τάξη της χώρας ώστε να διασώσει ό,τι μπορεί από το σύστημα της δικής της κυριαρχίας. Έστω με τεράστιο κόστος για τον λαό και τη χώρα. Όπως ακριβώς έκανε και στις προηγούμενες επίσημες πτωχεύσεις στην ιστορία της Ελλάδας. Όπως ακριβώς έκαναν άρχουσες τάξεις με τις πτωχεύσεις άλλων χωρών, όπως π.χ. της Αργεντινής το 2003. Όμως η σημερινή άρχουσα τάξη της χώρας, εκτός από άκρως παρασιτική ολιγαρχία που ήταν και παραμένει εκ φύσεως, δεν ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για τη χώρα.

Αιμορραγία 200 δισ. ευρώ!

Η Ελλάδα οδηγήθηκε συστηματικά στη χρεοκοπία όχι μέσα από κάποια σκοτεινή συνωμοσία ούτε λόγω ανεπάρκειας πολιτικών, αλλά ως λογικό και αναπόφευκτο αποτέλεσμα ενός πολύ συγκεκριμένου τρόπου εξαρτημένης και παρασιτικής ανάπτυξης. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 επιβλήθηκε στη χώρα ένα καταστροφικό μοντέλο «εξωστρεφούς» ανάπτυξης, ανοιχτό στις πιο ασύδοτες και μονοπωλιακές δυνάμεις των διεθνών αγορών. Ανοχύρωτη η χώρα και κλειδωμένη στον αυτόματο πιλότο της Ε.Ε., οικοδόμησε μια παρασιτική οικονομία υπηρεσιών που αποτέλεσε και αποτελεί παράδεισο κερδοφορίας για μια μικρή μονοπωλιακή ολιγαρχία.

Η χώρα μας, ενώ αποτελεί το 2,7% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, διαθέτει τον χαμηλότερο δείκτη επενδύσεων, μόλις στο 0,3% των επενδύσεων στην ευρωζώνη. Αντίθετα, τα ιδιωτικά κέρδη που παράγει η οικονομία της Ελλάδας φτάνουν το 5% των ιδιωτικών κερδών που παράγει η ευρωζώνη.

Για να στηριχθεί λοιπόν η κερδοφορία της ολιγαρχίας και να διατηρήσει αυτά τα εξωφρενικά επίπεδα μέσα σε μια χειμαζόμενη οικονομία, στην οποία η αγοραστική δύναμη και η παραγωγική ικανότητα της οικονομίας συμπιέζονταν διαρκώς, χρειάστηκε η εκρηκτική επέκταση του δανεισμού. Και μάλιστα σ’ όλα τα επίπεδα.

Η έλευση του ευρώ μαζί με τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν και συνεχίζουν να εφαρμόζονται μετέτρεψαν τη χώρα σε παράδεισο χρηματοπιστωτικής αγυρτείας κυρίως από διεθνείς θεσμικούς επενδυτές και τράπεζες. Ενώ – σε συνδυασμό με την απευθείας κρατική τόνωση της πιο απροκάλυπτης κερδοσκοπίας μέσα από την προώθηση επενδύσεων «κοινοτικής επιχορήγησης» και τις γνωστές εργολαβίες των «μεγάλων έργων» – η οικονομία της χώρας έχει μεταβληθεί σε προνομιακή σφαίρα τοποθέτησης των πιο κερδοσκοπικών, των πιο παρασιτικών κεφαλαίων διεθνώς.

Ποιος ήταν ο κερδισμένος από την είσοδό μας στην ΟΝΕ; Μια μικρή οικονομική και πολιτική ολιγαρχία, στενότατα συνδεδεμένη με διεθνείς κύκλους τραπεζικής και χρηματιστικής κερδοσκοπίας, η οποία με το ευρώ μπορούσε πια ελεύθερα να μεταφέρει στο εξωτερικό τον πλούτο που λεηλατούσε από τη χώρα και τον λαό της.

Έτσι, στα τέλη του 2009 το σύνολο των κεφαλαίων από κατοίκους της Ελλάδας που βρισκόταν σε κερδοσκοπικές τοποθετήσεις στο εξωτερικό (μετοχές, ομόλογα, παράγωγα κ.λπ.) ανερχόταν γύρω στα 200 δισ. ευρώ, όταν το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας για την ίδια χρονιά ανήλθε σχεδόν στα 300 δισ. ευρώ. Κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίζουμε τις καταθέσεις του εξωτερικού ή τις λεγόμενες άμεσες επενδύσεις Ελλήνων στο εξωτερικό ούτε φυσικά τον πλούτο που βρίσκεται κρυμμένος στις αρκετές χιλιάδες υπεράκτιες εταιρείες (off-shore) κ.λπ. ελληνικών συμφερόντων.

Αυτή λοιπόν η οικονομική και πολιτική ολιγαρχία δεν μπορεί πια να αξιοποιήσει τη χώρα ούτε ως ασφαλές καταφύγιο υψηλής κερδοφορίας, όπως συνέβαινε μέχρι χθες, ούτε ως ορμητήριο επιδρομών στις εξωτερικές αγορές για την αποκόμιση πρόσθετου κέρδους. Η χώρα τής είναι πια άχρηστη και την εγκαταλείπει στην τύχη της. Το μόνο που διεκδικεί είναι μερίδιο στη λεηλασία της χώρας και του λαού από το καθεστώς κατοχής που οικοδομεί ήδη το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο και τα όργανά του, η Ε.Ε., η ΕΚΤ και φυσικά το ΔΝΤ.

Η τελευταία πράξη της ήταν να την παραδώσει στο έλεος των αγορών και των ευρωκρατών.

Οικειοθελής παραίτηση

Από την πρώτη στιγμή ο κ. Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, μας διαβεβαίωνε ότι η Ελλάδα έχει χάσει την εθνική της κυριαρχία, ειδικά από τη στιγμή που έχει ένα τέτοιο δημόσιο χρέος. Με άλλα λόγια, τη στιγμή που η χώρα χρειαζόταν όσο ποτέ την επίκληση της εθνικής της κυριαρχίας για να αντιμετωπίσει έστω και στοιχειωδώς το δημόσιο χρέος, ο νέος πρωθυπουργός ερχόταν οικειοθελώς να παραιτηθεί από αυτήν. Γιατί; Για να οδηγηθεί η χώρα στο καθεστώς του μνημονίου και στην υπογραφή της αποικιοκρατικής δανειακής σύμβασης, που διασφαλίζει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να επικαλεστεί την ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας. Κι έτσι επισήμως η χώρα και ο λαός τέθηκαν υπό καθεστώς κηδεμονίας, δήμευσης και εκκαθάρισης, όπως ακριβώς μια επιχείρηση.

Γιατί όμως επιβλήθηκαν το μνημόνιο και η δανειακή σύμβαση; Πρώτα και κύρια για να μην αφεθεί η Ελλάδα να πτωχεύσει από μόνη της. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα πτωχεύσει, απλώς οι ευρωκρατούντες θέλουν να ελέγχουν απολύτως το πώς, το πότε και το με ποιες διαδικασίες μπορεί να επέλθει η πτώχευση της χώρας. Είναι αυτό που έχει αποκληθεί «συντεταγμένη» ή «ελεγχόμενη πτώχευση».

Ωστόσο, όσο υπάρχει μνημόνιο και δανειακή σύμβαση, όσο αυτά θα εξαρτώνται από την υπογραφή μιας κυβέρνησης, όσο υποτακτική κι αν είναι στις άνωθεν και έξωθεν εντολές, τόσο θα βρίσκονται διαρκώς υπό αίρεση από μια ισχυρή λαϊκή αντίδραση. Αυτό είναι που ανησυχεί τις διεθνείς αγορές και επιμένουν να πιέζουν για άμεση αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας.

Τρόικα... κατά του μνημονίου;

Για τους ευρωκρατούντες το μνημόνιο και η δανειακή σύμβαση ήταν εξαρχής μια μεταβατική κατάσταση. Αφενός για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντα των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών εις βάρος της χώρας και αφετέρου για να διασφαλίσουν το αναγκαίο χρονικό διάστημα προκειμένου να οικοδομήσουν τους δικούς τους μηχανισμούς «ελεγχόμενης πτώχευσης». Κι αυτό φαίνεται να κάνουν αυτήν τη στιγμή με τη δημιουργία των νέων εποπτικών οργάνων δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην Ε.Ε.

Τη στιγμή που η χώρα ασχολείται με τα «δικά της», στην Ε.Ε. συντελείται ήσυχα και ωραία ένα αληθινό πραξικόπημα. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. (Ecofin) συμφώνησαν, την Τρίτη 7.8, να εξετάζονται τα σχέδια των εθνικών προϋπολογισμών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο την άνοιξη κάθε χρονιάς, αρχής γενομένης από το 2011, πριν υιοθετηθούν από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών - μελών.

Η πρωτοβουλία αυτή, που ονομάστηκε «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο», θα επιτρέψει οι οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών της Ε.Ε. «να επιτηρούνται για μια περίοδο έξι μηνών κάθε χρόνο, από το 2011, ώστε να εντοπίζεται οποιαδήποτε ασυμβατότητα και οποιαδήποτε ανισορροπία εν τη γενέσει της» υπογράμμισαν οι υπουργοί Οικονομικών σε ανακοίνωσή τους. «Ο νέος κύκλος επιτήρησης θα αρχίζει κάθε χρόνο τον Μάρτιο, όταν, στη βάση μιας έκθεσης της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εντοπίζει τις κύριες οικονομικές προκλήσεις και θα δίνει στρατηγικές συμβουλές για τις προς εφαρμογήν πολιτικές» διευκρινίζεται.

Με άλλα λόγια, το τελευταίο προπύργιο τυπικής άσκησης εθνικής πολιτικής, δηλαδή η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού, καταργείται ουσιαστικά και ανατίθεται στους γραφειοκράτες της Ε.Ε. Κι όχι μόνο αυτό. Στην υιοθέτηση κυρώσεων και ποινών που θα επιβάλλονται «αυτόματα» στις δημοσιονομικά απείθαρχες χώρες, με μικρά περιθώρια διαπραγμάτευσης με τις Βρυξέλλες, προσανατολίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε δηλώσεις του την περασμένη Δευτέρα, εν όψει των συνεδριάσεων Ecofin και Eurogroup την Τρίτη, ο πρόεδρος του δεύτερου Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ ανέφερε πως οι κυρώσεις για όσα κράτη - μέλη παραβαίνουν το Σύμφωνο Σταθερότητας θα πρέπει να μπορούν να επισπεύδονται και να εφαρμόζονται με τρόπο «πιο αυτόματο», ώστε να παίξουν ρόλο στον επονομαζόμενο αποτρεπτικό βραχίονα.

Παρόμοιες και οι δηλώσεις του επιτρόπου για τις Οικονομικές Υποθέσεις Όλι Ρεν, ο οποίος ανέφερε πως οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι μία «φυσιολογική, ημι-αυτόματη επίπτωση» παραβάσεων, σύμφωνα με το Reuters (7.8). «Είναι λίγο σαν το ποδόσφαιρο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο επίτροπος: οι κυρώσεις δεν θα λειτουργήσουν «εάν οι παίκτες αρχίζουν να διαφωνούν και να συζητούν τους κανόνες του παιχνιδιού με τον διαιτητή κάθε φορά που σφυρίζει φάουλ».

Ποιος εξουσιοδότησε τον κ. Παπακωνσταντίνου και την κυβέρνησή του να τα αποδεχθούν όλα αυτά; Ο τερατώδης αυτός μηχανισμός ελέγχου, πειθαναγκασμού και τιμωρίας των κρατών - μελών, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ από την 1.1.2011, κάνει πλέον περιττό τόσο το ξεχωριστό μνημόνιο με την Ελλάδα όσο και τη δανειακή σύμβαση μαζί της. Ολόκληρη η ευρωζώνη, όπως και η Ε.Ε., θα ζει από εδώ και μπρος σε συνθήκες ενός διαρκούς μνημονίου με όρους και διατάξεις χειρότερες από αυτές της δανειακής σύμβασης.

Γι’ αυτό ας μη μας παραξενέψει αν δούμε την τρόικα να ανακαλύπτει ξαφνικά την ανάγκη απεγκλωβισμού από το μνημόνιο, όπως περίπου κι αυτοί που σήμερα «μάχονται» εναντίον του μνημονίου για να οδηγήσουν τη χώρα στην αναδιάρθρωση του χρέους και τη «συντεταγμένη πτώχευση».