Ένα εξάμηνο μετά την ιδρυτική συνδιάσκεψή του στις 16 Ιουλίου 2011, το Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο έχει να επιδείξει έναν πλούσιο απολογισμό δράσης. Έχει όμως να επιδείξει και πολλές αδυναμίες κυρίως σε επίπεδο οργάνωσης. Αυτός είναι κι ο λόγος που έχουμε θέσει σε άμεση προτεραιότητα το ζήτημα της οργανωτικής συγκρότησης του Μετώπου. Μέχρι τώρα έχουν κατατεθεί αρκετές προτάσεις επί του οργανωτικού. Η δική μου πρόταση έχει να κάνει περισσότερο με την προσπάθεια να ξεκαθαρίσουμε την οργανωτική ταυτότητα του ΕΠΑΜ με βάση το τι είμαστε και το τι θέλουμε να πετύχουμε.
Όπως όλες οι νεοσύστατες οργανώσεις με μαζική αναφορά, έτσι και το ΕΠΑΜ ήταν αναπόφευκτο να περάσει όλες τις παιδικές ασθένειες των φορέων που εντάχθηκαν στις γραμμές του. Ορισμένοι είδαν στο ΕΠΑΜ το υποκατάστατο των αποτυχημένων και χρεοκοπημένων σχημάτων, οργανώσεων και κομμάτων που κάποτε υπηρέτησαν και μερικά από αυτά συνεχίζουν ακόμη να ταλαιπωρούν το θυμικό, την νοημοσύνη και τη δράση της κοινωνίας. Κάποιοι άλλοι είδαν στο ΕΠΑΜ απλά μια ακόμη ακτιβίστικη οργάνωση που θα μπορούσε να βοηθήσει απλά στο να μην πληρωθούν τα χαράτσια, να αναπτυχθεί η κοινωνική αλληλεγγύη, κοκ.
Όμως η συντριπτική πλειοψηφία των μελών και των φίλων του το ΕΠΑΜ αποτελείται από ανθρώπους του λαού, απλούς ανθρώπους που έκαναν το βήμα της οργανωμένης δράσης, ή της σύνδεσης με την οργανωμένη δράση. Χιλιάδες απλοί πολίτες, συχνά για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή τους, έκαναν το βήμα της οργανωμένης ένταξης και πολιτικής δράσης. Ο καθένας με βάση τα δικά του ιδιαίτερα κίνητρα, αλλά όλοι μαζί σε αναζήτηση ενός νέου τύπου κοινωνικοπολιτικής συγκρότησης και σχέσης. Αυτό είναι το πιο πολύτιμο κεφάλαιο του ΕΠΑΜ και είναι αυτό που πρέπει να προφυλάξουμε και να αναπτύξουμε με κάθε τρόπο. Και είναι σ’ αυτό το επίπεδο που δυστυχώς έχουμε κάνει τα λιγότερα, παρά την ιδιαίτερη απήχηση που έχει το ΕΠΑΜ στις τάξεις του εργαζόμενου λαού.
Τι είναι το ΕΠΑΜ; Κόμμα ή Μέτωπο;
Τις γραμμές μας φαίνεται να ταλαιπωρεί κυριολεκτικά το δίλημμα αν το ΕΠΑΜ είναι μέτωπο ή κόμμα. Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζουμε. Κι αυτό γιατί δεν είναι πάντα καθαρό τι εννοεί ο καθένας με την έννοια «κόμμα» ή «μέτωπο». Πολλές φορές μάλιστα έχω διαβάσει υποστηρικτές του «κόμματος» να έχουν πιο μετωπική λογική και προσέγγιση, από ορισμένους που εμφανίζονται υπέρμαχοι του «μετώπου». Ενώ συχνά πολώνεται το κλίμα σε ένα διάλογο κουφών, όπου ο ένας αρνείται να κατανοήσει τι ακριβώς λέει ο άλλος. Απλά θέτουν ταμπέλες και αραδιάζουν κατάρες. Δεν έλλειψε ακόμη και η προσπάθεια να πολωθεί η συζήτηση ανάμεσα σε «μετωπικούς» και «κομματικούς» σε βαθμό τραυματικό για πολλά από τα μέλη μας. Πρόκειται για μια άκρως δογματική, αρτηριοσκληρωτική αντιπαράθεση του «μετώπου» με το «κόμμα», η οποία δημιουργεί συγχύσεις και ομηρικές πολλές φορές αντιπαραθέσεις μακριά από την ουσία του ζητήματος.
Ας πιάσουμε ξανά το νήμα από την αρχή.
Καταρχάς, πότε και που μπήκε το ζήτημα διαζευκτικά. Πότε και που θέσαμε το διαζευκτικό Μέτωπο ή Κόμμα. Όποιος κάνει τον κόπο και ξαναδιαβάσει το «Τι είναι και τι θέλει το ΕΠΑΜ», θα διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει κανενός είδους τέτοια διάζευξη. Η δημιουργία του Μετώπου δεν αναιρεί, ούτε αντιτίθεται στην ανάγκη κόμματος. Ούτε το ΕΠΑΜ αποτελείται από «ακομμάτιστους», δεν βασίζεται σε «ακομμάτιστες» λογικές. Αντίθετα από την πρώτη κιόλας στιγμή ασκήσαμε αυστηρή κριτική στις λογικές που αρνούνται τα κόμματα γενικά. Το ΕΠΑΜ συγκροτήθηκε ως μέτωπο, όχι γιατί δεν γουστάρουν ορισμένοι τα κόμματα γενικά, αλλά γιατί όσοι το απαρτίζουν έχουν διαφορετικές, συχνά διαμετρικά αντίθετες, κομματικές λογικές. Κι αυτό είναι απολύτως νόμιμο και θεμιτό. Αρκεί να μην προσπαθεί να επιβάλουν ορισμένοι τη δική τους κομματική λογική στο σύνολο. Και η άρνηση γενικά των κομμάτων είναι μια τέτοια κομματική λογική που δεν έχει κανένα δικαίωμα να επιβληθεί ως ταυτότητα του ΕΠΑΜ.
Ούτε έχει σχέση η νομική μορφή που πρέπει να έχει το ΕΠΑΜ με το αν είναι κατ’ ουσία και στην πράξη Μέτωπο. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Όσο το ΕΠΑΜ διατηρεί την οριζόντια μορφή οργάνωσής του, την αυτοοργάνωση στις γραμμές του, το άνοιγμα στην κοινωνία και στον λαό δίχως διαχωριστικές γραμμές ιδεολογίας και κομματικής καταγωγής στην βάση των 5 άμεσων στόχων της ιδρυτικής διακήρυξης, τότε είναι και παραμένει Μέτωπο, όποια νομική μορφή κι αν αναγκαστεί να πάρει. Η νομική μορφή έχει να κάνει με τον τρόπο που καλύτερα το Μέτωπο προστατεύει τα μέλη του και την πολιτική τους δράση με βάση τα ισχύοντα της ελληνικής νομοθεσίας. Αυτό είναι όλο και καλό είναι να διαχωρίζει κανείς την ουσία του ζητήματος από την νομική μορφή. Εκτός κι αν το μπλέξιμο είναι σκόπιμο και προσβλέπει αλλού.
Από την αρχή ξεκαθαρίσαμε ότι το ΕΠΑΜ δεν είναι κόμμα, είναι Μέτωπο. Και είναι Μέτωπο όχι γιατί αντιτασσόμαστε στην ίδια την έννοια του κόμματος γενικά. Ποτέ δεν συμμεριστήκαμε την προσποιητή «ακομματικότητα» του πικραμένου και προδομένου μικροαστού, που αρνείται τα κόμματα συλλήβδην. Πρόκειται κυρίως για τους δήθεν «ακομμάτιστους» του κινήματος της πλατείας που έδιωξαν τελικά τον πολύ κόσμο και μετέτρεψαν την ίδια την πλατεία σε κόμμα με λογικές παρόμοιες των επίσημων κομματικών σχηματισμών. Όπως κάποιοι πριν από αυτούς έλεγαν «ένα είναι το κόμμα», έτσι κι αυτοί έφτασαν στο σημείο να λένε «μία είναι η πλατεία» και εννοούν ότι τα πάντα πρέπει να περνούν με κάποιον περίεργο και θεοκρατικό τρόπο μέσα από την πλατεία. Οι λογικές αυτές έδιωξαν τα πλατύτερα στρώματα που κάποτε κατέβαιναν στην πλατεία. Κι έτσι αυτή σήμερα λειτουργεί είτε ως φάντασμα ενός κινήματος που δεν υπάρχει πια και ούτε μπορεί να αναστηθεί, είτε ως βιτρίνα συγκεκριμένων οργανώσεων και πολιτικών σχημάτων.
Αντίθετα, εμείς εξαρχής είπαμε πώς μπορούν να υπάρξουν κόμματα που απηχούν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας ή μεγάλων τμημάτων της και μπορούν να παίξουν εποικοδομητικό ρόλο σε μια εποχή σαν την σημερινή. Αυτά τα κόμματα τα οικοδομεί η ίδια η κοινωνία και τα αγκαλιάζει με την εμπιστοσύνη της μέσα από μια ολόκληρη ιστορική πορεία αγώνων και μαχών. Δεν δημιουργούνται απ’ έξω από την κοινωνία για να της φορεθούν καπέλο. Υπάρχουν σήμερα τέτοια κόμματα, ή κομματικοί σχηματισμοί; Κατά την προσωπική μου άποψη, όχι!
Αυτό που έχουμε είναι το μεγαλύτερο κομμάτι του λαού να μην εμπιστεύεται κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης. Όμως κι εκείνο το κομμάτι του λαού που εμφανίζεται να επιλέγει ανάμεσα στις υπάρχουσες κομματικές εκδοχές, το κάνει ως λύση απελπισίας και αδιεξόδου. Ακόμη και το μέρος του κόσμου που φαίνεται σήμερα να προτιμά τα κόμματα της αριστεράς σε μια ενδεχόμενη εκλογική αναμέτρηση, το κάνει γιατί τους έχει εμπιστοσύνη, ή γιατί πιστεύει ότι μπορούν να του δώσουν λύση; Όχι βέβαια, απλά είναι επιλογή απελπισίας, του λιγότερου κακού, υπό τις κρατούσες συνθήκες.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται άμεσα και πρακτικά είναι το εξής: τι κάνουμε με αυτόν τον κόσμο; Μπαίνουμε στη λογική του μη χείρον βέλτιστο; Άλλωστε ποιο είναι το χείρον και ποιο το βέλτιστο για τον λαό σήμερα; Το έχει σκεφτεί κανείς; Πώς βάζεις σε κίνηση την κοινωνία έτσι ώστε να λυτρωθεί από την αποχαύνωση του «κοινοβουλευτικού κρετινισμού», που αναπαράγει το σύνολο των κομματικών σχηματισμών μέσα και έξω από την βουλή; Ή περιμένεις πρώτα η μεγάλη πλειοψηφία του λαού να «αλλάξει μυαλά» και μετά να την οργανώνεις για να παλέψει τα αυτονόητα, αυτά δηλαδή που αφορούν την ίδια και την επιβίωσή της; Κατά τη γνώμη μου, όχι.
Αυτό το νόημα έχει η συγκρότηση του ΕΠΑΜ ως μετώπου. Βαλθήκαμε ευθύς εξαρχής να συγκροτήσουμε μια οργανωμένη πολιτική δύναμη που θέλει να ανοιχθεί αδιαμεσολάβητα στην μεγάλη πλειοψηφία του λαού, η οποία στέκει απόμακρα από όλους τους σημερινούς κομματικούς σχηματισμούς και μηχανισμούς, μιας και κανένας τους δεν έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη της. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο υπερβαίνοντας διαχωριστικές γραμμές ιδεολογίας και κομματικής καταγωγής μέσα στις τάξεις του λαού. Βαλθήκαμε να οργανώσουμε την δράση του λαού στην γειτονιά και τον χώρο δουλειάς γιατί μόνο έτσι μπορεί να κινητοποιηθεί συλλογικά η μεγάλη πλειοψηφία με σκοπό την ανατροπή της σημερινής κατάστασης και την κατάκτηση της εξουσίας από τον ίδιο τον λαό. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με όρους αυτοργάνωσης και ανοιχτών μαζικών διαδικασιών όπου ο πρωταγωνιστής είναι ο απλός κόσμος. Βαλθήκαμε αντί να αναλωθούμε σε αέναες συζητήσεις για την ύστερη προοπτική της κοινωνίας, να προτάξουμε ένα σύστημα άμεσων αιτημάτων και διεκδικήσεων που μπορεί να συμφωνήσει η μεγάλη πλειοψηφία του λαού αρκεί να διαθέτει στοιχειώδη πατριωτική και δημοκρατική συνείδηση.
Δεν αρνούμαστε λοιπόν την ανάγκη του κόμματος γενικά, αλλά τα συγκεκριμένα κόμματα που υπάρχουν σήμερα και την λογική τους. Αρνούμαστε να βάλουμε στο ντορβά της συνδιαλλαγής ανάμεσα σε κομματικούς μηχανισμούς και κορυφές την ανάγκη οργάνωσης και πάλης της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού για την δική της επιβίωση. Η γέννηση ενός νέου κόμματος που αυθεντικά εκφράζει τις ανάγκες και τα συμφέροντα του εργαζόμενου λαού δεν γίνεται ούτε «απ’ έξω», ούτε «από τα πάνω», αλλά μέσα από τα σπλάχνα της ίδιας της μαχόμενης κοινωνίας και αφορά μια εξαιρετικά σύνθετη ιστορική διαδικασία με πολλές άγνωστες παραμέτρους. Δεν μπορούμε να περιμένουμε πότε και πώς θα γεννηθεί αυτό το κόμμα. Ούτε πολύ χειρότερα μπορούμε να βαυκαλιζόμαστε με την νοσηρή φαντασίωση ότι τα σημερινά κόμματα, ή τα κόμματα της αριστεράς, θα ανανήψουν με κάποιον τρόπο για να σταθούν επιτέλους στο ύψος των περιστάσεων. Είναι πολύ πιο ρεαλιστικό να περιμένει κανείς να δει τον ήλιο να ανατέλλει από την δύση, παρά να θεωρεί ότι με κάποιον μαγικό τρόπο θα ανανήψουν οι παρωχημένοι, εξαγορασμένοι και απόλυτα συμβιβασμένοι μηχανισμοί των σημερινών κομμάτων.
Η συντριπτική πλειοψηφία του λαού νιώθει ότι δεν έχει επιλογές μέσα από το υπάρχων κομματικό σύστημα, γι’ αυτό και δεν φαίνεται να θέλει εκλογές εδώ και τώρα. Ψάχνει εναγωνίως το κόμμα που θα ψηφίσει, που θα της δώσει ελπίδα και θα την βγάλει από το αδιέξοδο. Η αγωνία της αυτή είναι απολύτως βάσιμη. Προέρχεται από το πρωτοφανές ιστορικό κενό πολιτικής εκπροσώπησης της εργαζόμενης κοινωνίας σήμερα. Κι επομένως είναι απολύτως νόμιμο και λογικό να σε ρωτά, «θα γίνεται κόμμα;» Τι σημαίνει αυτό; Αυτό που εννοεί ο κόσμος είναι αν θα γίνουμε κόμμα για να έχει κάτι να ψηφίσει, αν θα γίνουμε κόμμα για να διεκδικήσουμε την πλειοψηφία και να κυβερνήσουμε. Σ’ αυτό δεν μπορούμε να απαντάμε «δεν θα γίνουμε κόμμα, γιατί είμαστε μέτωπο». Κάτι τέτοιο στην πράξη σημαίνει ότι δεν μπορεί να περιμένει από εμάς πολλά πράγματα, εκτός από διαμαρτυρία και ακτιβίστικη δράση.
Αντίθετα, η απάντησή μας θα πρέπει να είναι ότι το ΕΠΑΜ είναι η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί – κάτω από προϋποθέσεις – να βγάλει την κοινωνία και την χώρα από το σημερινό αδιέξοδο. Και μπορεί να μην είμαστε κόμμα ώστε να διευκολύνουμε την προσέγγιση με τις ευρύτερες δυνατές δυνάμεις της κοινωνίας, χωρίς να τους ζητάμε να αλλάξουν ιδεολογία και κομματική ταυτότητα, αλλά θα διεξάγουμε όλες τις αναγκαίες πολιτικές μάχες σαν να είμαστε κόμμα. Αρκεί να έχουμε όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις που έχουν να κάνουν πρώτα και κύρια με την κινητοποίηση της ίδιας της κοινωνίας. Κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που το ΕΠΑΜ είναι μέτωπο, έτσι ώστε να μπορεί να απευθυνθεί όσο πιο πλατιά γίνεται στην ίδια την κοινωνία στην βάση ορισμένων πολύ άμεσων προταγμάτων. Ώστε να διευκολύνει τις ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας και του λαού να οργανωθούν και να γεννήσουν αυτές και όχι κάποιοι άλλοι στο όνομά τους το υποκείμενο της νέας εξουσίας που έχει ανάγκη ο τόπος.
Το ΕΠΑΜ απευθύνεται ευρύτατα στις ίδιες τις τάξεις του λαού χωρίς ιδεολογικές και κομματικές περιχαρακώσεις και θεμελιώνεται σε μια κεντρική πολιτική συμφωνία που είναι άμεσα εφαρμόσιμη και αποτελεί κατ’ ελάχιστο την αναγκαία αφετηρία για την κοινωνική και εθνική απελευθέρωση του λαού και του τόπου. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε υπεράνω κομμάτων, ή εναντίον των κομμάτων γενικά. Το ΕΠΑΜ είναι προϊόν της ιστορικής συγκυρίας, που δεν επιτρέπει σε κανένα παραδοσιακό κόμμα να εκφράσει έστω και περιστασιακά την λαϊκή ενότητα με το εύρος εκείνο που χρειάζεται για να δημιουργηθεί το ρωμαλέο πλειοψηφικό ρεύμα το οποίο θα επιφέρει την ριζική αλλαγή πορείας και κατεύθυνσης στην χώρα. Μπορεί το ΕΠΑΜ να μην έχει ενιαία ιδεολογική ταυτότητα που αφορά κύρια την προοπτική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ιδρυτική του διακήρυξη δεν διαθέτει ξεκάθαρες κοινές ιδεολογικές αφετηρίες στον τρόπο κυρίως που αντιλαμβάνεται τα πατριωτικά και δημοκρατικά καθήκοντα του κινήματος.
Η τοποθέτηση αυτή απαντούσε σε ορισμένα πολύ άμεσα και ζωτικά ερωτήματα που είχαμε όλοι μας στην αρχή του όλου εγχειρήματος:
Πρώτο: Πώς είναι δυνατόν να συμπορευθούν στον ίδιο πολιτικό οργανισμό άνθρωποι προερχόμενοι από το ΛΑΟΣ, τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και γενικότερα την αριστερά; Πώς είναι δυνατόν να συγκροτήσουν μια ενιαία μάχιμη οργάνωση χωρίς προϋποθέσεις ιδεολογικής σύμπτωσης; Μόνο στα πλαίσια ενός μετώπου, μιας μάχιμης κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας.
Δεύτερο: Ποια είναι η βάση σύγκλισης του δικού μας σχήματος; Η κεντροδεξιά, η κεντροαριστερά, ή η αριστερά σε κάποια μορφή της; Τίποτε απ’ όλα αυτά. Η δική μας πρόταση δεν είναι προϊόν σύγκλισης ομοειδών χώρων, δεν προτάσσει συγγένειες ιδεολογικοπολιτικές, κεντροδεξιού, κεντροαριστερού, ή αριστερού χαρακτήρα. Αντίθετα, προτάσσει τα πιο άμεσα και ζωτικά συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Κι αυτά είναι υπεράνω των οριοθετήσεων των συγκεκριμένων ιδεολογικοπολιτικών χώρων μέσα στον λαό. Πάνω στα συμφέροντα του ίδιου του λαού επιχειρεί να τοποθετήσει την κεντρική του πολιτική συμφωνία. Η δική μας διαχωριστική γραμμή είναι σαφής και έχει τεθεί εξαρχής: πατριώτες, δημοκράτες από την μια και από την άλλη ο σύγχρονος δοσιλογισμός και η υποτέλεια που διαπερνά ακόμη και τις τάξεις της αριστεράς. Αυτό το νόημα έχει το Μέτωπο για όλους εμάς που ενταχθήκαμε στο ΕΠΑΜ.
Τρίτο: Σε τι διαφέρει ένα πολιτικό σχήμα σαν αυτό που προτείνουμε σε σχέση με οτιδήποτε άλλο συγκροτείται ως «μέτωπο» ή ως «κόμμα»; Δεν πρόκειται για συνάντηση κορυφών, στημένων οργανώσεων, σχημάτων, στρατηγών ή παραγόντων που αναζητούν οπαδούς, ψήφους, ή πολιτικό ασκέρι. Πρόκειται για μια «από τα κάτω» προσπάθεια οργάνωσης των ίδιων των λαϊκών μαζών στο χώρο εργασίας ή στο χώρο δουλειάς με σκοπό την συγκρότηση ενός ρωμαλέου πλειοψηφικού λαϊκού ρεύματος ικανού να σαρώσει το καθεστώς και να κατακτήσει την εξουσία. Κι αυτό στις σημερινές συνθήκες μόνο ένα αυθεντικό Παλλαϊκό Μέτωπο μπορεί να το επιχειρήσει.
Τα λέμε αυτά γιατί υπήρξαν και υπάρχουν στις γραμμές μας αρκετές σοβαρές παρανοήσεις. Δεν εννοούν όλοι το ίδιο πράγμα όταν λένε «κόμμα», ή όταν λένε «μέτωπο». Ούτε ισχύει το γεγονός ότι όταν μιλά ο απλός κόσμος για «κόμμα» εννοεί το ίδιο με μας. Ο κόσμος όταν αναφέρεται στην ανάγκη «κόμματος» δεν ψάχνει πάντα για την ευκολία του – αν και οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι υπάρχει κι αυτό το στοιχείο έντονα. Αυτό όμως που κυριαρχεί είναι η ανάγκη πλατύτατων στρωμάτων του λαού για νέα συγκροτημένη πολιτική εκπροσώπηση. Το πολιτικό σύστημα καταρρέει σύσσωμο και αύτανδρο, γιατί λοιπόν να είναι παράξενο ο απλός κόσμος της δουλειάς και του μεροκάματου να ψάχνει εναγωνίως για μια νέα πολιτική εκπροσώπηση; Ιδίως σε μια εποχή που αρχίζει να συνειδητοποιεί τα άμεσα συμφέροντά του και την πλήρη ασυμβατότητά τους με το υπάρχων καθεστώς.
Το ΕΠΑΜ ως Μέτωπο δεν ήρθε να ενώσει τους παρωχημένους κομματικούς σχηματισμούς, που έτσι ή αλλιώς δεν λένε απολύτως τίποτε στον κόσμο, δεν τον εκφράζουν, ούτε τον αντιπροσωπεύουν κοινωνικά και πολιτικά. Δημιουργήθηκε για να δώσει την δυνατότητα στον ίδιο τον λαό να αναδείξει την δική του κοινωνικοπολιτική εκπροσώπηση. Κι έτσι ως Μέτωπο καλείται να επιτελέσει κοινωνικοπολιτικές λειτουργίες που φυσιολογικά επιτελούν και τα κόμματα. Με δυο καίριες και ουσιαστικές διαφορές: Αφενός, δεν λειτουργεί συγκεντρωτικά με κανέναν τρόπο και, αφετέρου, δεν στηρίζεται σε μια στρατηγικού χαρακτήρα συμφωνία ανάμεσα σε ομοϊδεάτες για την προοπτική της κοινωνίας.
Τι πρέπει να έχουμε καθαρό όταν μιλάμε για «κόμμα» και για «μέτωπο»:
Πρώτο: Θα κατέβει το ΕΠΑΜ στις εκλογές; Είναι σαφές ότι οι περισσότεροι που ρωτάνε αν το ΕΠΑΜ θα γίνει κόμμα, εννοούν αν είμαστε διατεθειμένοι να κατέβουμε στις εκλογές και να διεκδικήσουμε την ψήφο του κόσμου. Οι πιο καλοπροαίρετοι – κι αυτοί είναι οι περισσότεροι – ξεκινούν από την δική τους ανάγκη να έχουν κάτι να ψηφίσουν. Είναι νόμιμο και φυσιολογικό αυτό το ερώτημα; Κατά τη γνώμη μου, είναι. Τι απαντάμε λοιπόν; Καταρχάς τους διευκρινίζουμε ότι το κύριο δεν είναι τι θα γίνει στις εκλογές, αλλά τι θα γίνει, τι θα κάνουμε μέχρι τις εκλογές. Όποτε αυτές κι αν γίνουν. Επιπλέον τους ξεκαθαρίζουμε ότι το ΕΠΑΜ δεν είναι μια τυπική κοινοβουλευτική δύναμη που νοιάζεται μόνο ή κύρια για τις κοινοβουλευτικές έδρες. Αρκούν αυτές οι απαντήσεις; Κατά τη γνώμη μου όχι. Θα πρέπει να απαντάμε καθαρά και στο ζήτημα των εκλογών.
Αποκλείουμε την κάθοδο στις εκλογές από θέση αρχής; Αν ναι, τότε καταδικάζουμε το ΕΠΑΜ στον ρόλο μιας απλής ακτιβίστικης οργάνωσης και έτσι υπονομεύουμε την βασική κατεύθυνση της συγκρότησής του, δηλαδή ως πολιτικής δύναμης. Αν όχι, τότε πρέπει να δούμε μια σειρά ζητήματα που συνδέονται μ’ αυτό. Για εμάς οι εκλογές δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μια ακόμη πολιτική μάχη που πρέπει να κρίνουμε πώς και πότε θα την δώσουμε. Εξαρτάται από τις δυνάμεις που διαθέτουμε μέσα στην κοινωνία και τις δυνατότητες αποφασιστικού διεμβολισμού του πολιτικού συστήματος, που θα δώσει την δυνατότητα ανατροπής των συσχετισμών δύναμης. Επομένως, δεν είναι καθόλου απαραίτητο το ΕΠΑΜ να κατέβει μόνο του σε εκλογική αναμέτρηση, ούτε είναι υποχρεωτικό να κατεβαίνει σε κάθε εκλογική αναμέτρηση.
Όμως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι έτοιμο να δώσει, όποτε χρειαστεί και αν κρίνουμε όλοι μαζί ότι διαθέτουμε τις αναγκαίες προϋποθέσεις, και την εκλογική μάχη. Αν κάτι τέτοιο ανήκει στο πεδίο δράσης του ΕΠΑΜ, που κατά τη γνώμη μου οφείλει να ανήκει, τότε θα πρέπει να απαντήσουμε και στο ζήτημα της νομικής μορφής του. Με βάση τους ισχύοντες νόμους δεν μπορεί κανένα πολιτικό σχήμα να κατέβει στις εκλογές αν δεν έχει προηγουμένως δηλωθεί ως «κόμμα». Αν λοιπόν το ΕΠΑΜ χρειαστεί να δηλωθεί ως «κόμμα» με βάση τα ισχύοντα, αλλάζει χαρακτήρα ή όχι; Κατά τη γνώμη μου όχι, διότι τίποτε ως προς την ουσία συγκρότησης του Μετωπικού και Παλλαϊκού χαρακτήρα του ΕΠΑΜ δεν πρόκειται να αλλάξει.
Δεύτερο: Θα αποκτήσει το ΕΠΑΜ συγκεντρωτική δομή και λειτουργία με αρχηγούς και καθοδηγητές; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό οφείλει να είναι όχι. Κι αυτό γιατί ο συγκεντρωτισμός, «δημοκρατικός», γραφειοκρατικός, ή ιεραρχικός, δεν μπορεί να εκφράσει μια αυθεντικά παλλαϊκή οργάνωση και μάλιστα με την φιλοδοξία να λειτουργήσει καταλυτικά στην εξέγερση της κοινωνίας εναντίον του σημερινού καθεστώτος. Χαλαρή οργανωτική σχέση, αυτοοργάνωση, οριζόντια συγκρότηση όπου μοναδικό κριτήριο ανάδειξης είναι η προσωπική συνεισφορά είναι οι μόνες θεμελιώδεις αρχές που μπορούν να ανοίξουν το ΕΠΑΜ σ’ ολόκληρη την κοινωνία και στην μεγάλη πλειοψηφία του λαού.
Είναι αλήθεια ότι ένα μεγάλο κομμάτι κόσμου περιμένει ακόμη τον σωτήρα που θα του λύσει το πρόβλημα με αυτόν στην γωνία, στο περιθώριο, ή σε αναμονή των εκλογών. Πάνω σ’ αυτήν την ψευδαίσθηση οικοδομούν τις πολιτικές τους όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί της αντιπολίτευσης, τα πολιτικά «μέτωπα» και οι συνεργασίες που στήνουν. Αυτή η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση «κοινοβουλευτικού κρετινισμού» του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας, αποτελεί σήμερα τον κύριο ανασταλτικό παράγοντα της κοινωνικοπολιτικής δράσης του λαού. Στο βαθμό που το ΕΠΑΜ αναδεικνύεται σε δύναμη που μπορεί να στηριχθεί η κοινωνία πάνω της για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της, θα ξεπερνά κι αυτές τις τελευταίες από τις αυταπάτες της.
Έχουμε μια κατακερματισμένη κοινωνία, τσακισμένη από τα μέτρα και τις πολιτικές, η οποία έχει μάθει να λειτουργεί μονάχα ως οπαδός, ή ως ψηφοφόρος. Όχι μόνο στο επίπεδο της διακυβέρνησης της χώρας, αλλά σε κάθε μορφή και έκφραση της κοινωνικής δράσης. Επιπλέον η κοινωνία, τα πολύ πλατιά στρώματα των εργαζόμενων και του λαού, έχουν τελείως απογοητευθεί από τις μάχες οπισθοφυλακών που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα. Έχουν κουραστεί αφάνταστα. Είτε από τις ηγεσίες των συνδικάτων με τις 24ωρες απεργίες για το θεαθήναι, είτε από την διαλυτική δράση των δυνάμεων της αριστεράς, κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής, που θέλουν μόνο να ελέγξουν, ή να ποδηγετήσουν κάθε τι που κινείται μαζικά και αυθόρμητα από την ίδια την κοινωνία.
Εξαντλημένα τα κοινωνικά στρώματα του εργαζόμενου λαού, εξασθενημένα από τις κυρίαρχες πολιτικές και εξουθενωμένα από τις διαλυτικές τακτικές σχημάτων και ηγεσιών, βρίσκονται στο παρά πέντε της πλήρους παράδοσης. Λίγο πριν παραδώσουν ψυχή τε και πνεύμα, ελπίζουν απλά σε κάποια απροσδιόριστη μαγική λύση μέσα από τις επερχόμενες εκλογές. Όποτε αυτές κι αν έρθουν. Φυσικό είναι λοιπόν να ζητούν να πιαστούν από κάπου. Να πιστέψουν σε μια πολιτική λύση άμεση και εφικτή. Κι αυτό ακριβώς εκφράζει η απαίτηση να γίνει «κόμμα» το ΕΠΑΜ.
Η δική μας απάντηση δεν μπορεί να περιορίζεται απλά στο γεγονός ότι είμαστε μέτωπο και όχι κόμμα. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν απαντά πειστικά στα ερωτήματα του κόσμου. Αντίθετα, όλα αυτά τα εκλαμβάνει ως απαντήσεις παραπειστικές, άλλα λόγια να αγαπιόμαστε από κάποιους που δεν θέλουν να κινηθούν πέρα από το επίπεδο της διαμαρτυρίας. Ο απλός κόσμος έχει μπουχτίσει από εκδηλώσεις κοινωνικής και πολιτικής διαμαρτυρίας. Έχει ανάγκη να πιστέψει ότι υπάρχει μια δύναμη ικανή να πάρει τα ηνία της χώρας και να την βγάλει από το αδιέξοδο. Κι αυτή οφείλει να είναι το ΕΠΑΜ. Γι’ αυτό άλλωστε συγκροτήθηκε.
Στο ερώτημα του κόσμου αν το ΕΠΑΜ θα γίνει κόμμα, οφείλουμε να απαντάμε ότι το ΕΠΑΜ, παραμένοντας ανοιχτό στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του, διατηρώντας την κεντρική του κατεύθυνση να απευθύνεται απευθείας στον λαό χωρίς διαχωριστικές γραμμές ιδεολογίας και κομματικής καταγωγής, είναι η μόνη δύναμη που σήμερα μπορεί να παίξει τον ρόλο που κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να παίξει: να διεκδικήσει και να κατακτήσει την εξουσία ως κοινωνικοπολιτική έκφραση ενός ευρύτατου, πλειοψηφικού και αυθεντικά λαϊκού ρεύματος. Κανένας άλλος δεν μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο. Κανένα κόμμα, σχήμα ή οργάνωση. Κι αυτό αποτελεί το πρώτιστο και κορυφαίο καθήκον του ΕΠΑΜ, που οφείλει να υπηρετήσει με συνέπεια και με κάθε τρόπο. Ακόμη και με τις εκλογές, αν οι δυνάμεις και οι συνθήκες μας το επιτρέπουν. Από κει και πέρα είναι στο χέρι μας αν μπορούμε να οικοδομήσουμε τις σχέσεις του ΕΠΑΜ με τα λαϊκά στρώματα, που μόνο ένα αυθεντικό μέτωπο μπορεί να οικοδομήσει στην πράξη.
Τρίτο: το ΕΠΑΜ είναι μέτωπο γιατί δεν υπάρχει κάτι άλλο για να παίξει τον ρόλο του κόμματος-πρωτοπορία. Όσο δεν υπάρχει ακόμη αυτό το κόμμα-πρωτοπορία, μας αρκεί το ΕΠΑΜ. Αυτό φαίνεται να πιστεύουν ορισμένοι. Εμφανίζονται να υπερασπίζονται τον «μετωπικό» χαρακτήρα του ΕΠΑΜ ενάντια σε όσους θέλουν να το μετατρέψουν σε «κόμμα», την ίδια στιγμή που υπονομεύουν – πολλές φορές άθελά τους – την αυτοτέλεια της οργάνωσης του Μετώπου, την έμπρακτη ισοτιμία ανάμεσα στα μέλη του και την ενότητα των γραμμών του ανεξάρτητα ιδεολογίας και κομματικής καταγωγής.
Αρνούνται να κατανοήσουν ότι το ερώτημα για την μετατροπή του ΕΠΑΜ σε κόμμα είναι ένα ζήτημα απόλυτα νόμιμο και κατανοητό όταν τίθεται από τον κόσμο. Επομένως, όποιος οικοδομεί διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους «μετωπικούς» και τους «κομματικούς» στην ουσία δεν υπερασπίζεται το ΕΠΑΜ ως Μέτωπο, αλλά την δική του ιδιαίτερη κομματική λογική. Δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι τα κόμματα ως ιστορικές κατηγορίες γεννιούνται από την ίδια την κοινωνία, από τις τάξεις της στην πορεία συγκρότησής τους. Δεν αποτελούν εφεύρημα, ούτε ιδεολογική ή κοσμοθεωρητική επινόηση κάποιων μειοψηφιών που κατόπιν επιχειρούν να την επιβάλουν στην κοινωνία. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν έχουμε παρά μόνο σέχτες μακριά από την κοινωνία.
Το Μέτωπο του ΕΠΑΜ συμπυκνώνει στην συγκεκριμένη ιστορική περίοδο την προσπάθεια να συγκροτηθεί σε οργανωμένο κοινωνικοπολιτικό υποκείμενο ο ίδιος ο λαός, ο οποίος μαζί με τις τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα που τον απαρτίζουν έχει υποστεί έναν τρομακτικό κατακερματισμό. Σε τέτοιον βαθμό που έχει χάσει εν πολλοίς τους εσωτερικούς ενοποιητικούς του δεσμούς. Το Μέτωπο συνιστά την προσπάθεια να ξανασχοληθεί με την πολιτική ο λαός, να ανακαλύψει πάλι τις ρίζες του στην κοινωνία και στην ιστορία των αγώνων αυτού του τόπου, να αναδειχθεί σε κυρίαρχο υποκείμενο της πολιτικής δράσης. Για να γίνουν όλα αυτά πρέπει να ξανακαλύψει την αξία της μαζικής πολιτικής οργάνωσης και να υπερβεί τους παρωχημένους κομματικούς διαχωρισμούς. Κανένα κόμμα σ’ αυτήν την ιστορική συγκυρία δεν θα μπορούσε να παίξει αυτόν τον ρόλο. Πρέπει πρώτα ο ίδιος ο λαός να περάσει από το σχολείο της κοινής πάλης για τους πιο άμεσους κοινούς του στόχους που αφορούν την ίδια την επιβίωσή του και ύστερα μέσα από την πάλη του να ανακαλύψει την αξία των διαφορετικών ιδεολογικών και κοσμοθεωρητικών απαντήσεων για το μέλλον της κοινωνίας.
Στο βαθμό που το ΕΠΑΜ επιτελέσει αυτήν την πολύ συγκεκριμένη αποστολή, στο βαθμό που κατορθώσει να ενώσει τον λαό σε μια ενιαία κατεύθυνση άμεσης δράσης για την κατάκτηση των κεντρικών πολιτικών του αιτημάτων, τότε θα πάψει πια να είναι αναγκαίο. Μ’ αυτήν την έννοια έχουμε ξεκαθαρίσει στην ίδια την Ιδρυτική Διακήρυξη ότι το ΕΠΑΜ θα πάψει να υφίσταται ως Μέτωπο και θα αυτοδιαλυθεί. Είναι πιθανό ότι θα αυτοδιαλυθεί για να γεννηθεί από αυτό ένα ή περισσότερα κόμματα. Όπως είναι επίσης πιθανό ότι μπορεί να μην υπάρξει καμιά συνέχεια. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί. Αυτό θα αποφασιστεί από την ίδια την ζωή, από τις τότε διαμορφωμένες συνθήκες, όπου ένας απελευθερωμένος λαός που θα ασκεί με τον δικό του τρόπο την νέα εξουσία θα αποφασίσει ελεύθερα πώς θα πολιτεύεται εφεξής.
Τι σημαίνει ενότητα γραμμών εντός του ΕΠΑΜ;
Δυστυχώς, υπήρξαν μερικοί, ακόμη κι από τους πρωτεργάτες του ΕΠΑΜ, που ποτέ δεν μπόρεσαν να χωνέψουν στην πράξη ότι μπορούν να αναπτύξουν συντροφικές σχέσεις, σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλοϋποστήριξης ακόμη και με ανθρώπους που μέχρι χθες ήταν στην αντίπερα ιδεολογική, ή κομματική όχθη. Το επίπεδο συγκρότησης, τα προσωπικά αδιέξοδα και οι πικρίες κάθε λογής επέτρεψαν να κυριαρχήσουν εύκολα σε ορισμένους από εμάς οι μικρότητες, οι κακίες και η ανυποληψία του κουτσομπολιού.
Όποιος δεν ένιωσε ως δική του προσωπική υπόθεση το ΕΠΑΜ για το οποίο αξίζει να αντιπαλέψει ακόμη και με τον ίδιο του τον εαυτό, με τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του, έφυγε και καλά έκανε. Όποιος ήρθε στο ΕΠΑΜ για να βρει απλά μαζικό ακροατήριο για την δική του ιδεολογία, έφυγε και πολύ καλά έκανε. Όποιος τρίβεται με τα ρούχα του και ψάχνει αφορμές στο τι έκανε ή τι είπε κάποιος για να μετατρέψει την τρίχα σε τριχιά, για να μεταβάλει τα λάθη, τα ολισθήματα και τις αδυναμίες σε αμαρτήματα καθοσιώσεως, τότε αυτός δεν μπορεί να ανήκει στο ΕΠΑΜ. Δεν την πονάει την όλη υπόθεση και δεν έχει κανένα λόγο να ταλαιπωρεί τον εαυτό του και τους άλλους εντός του ΕΠΑΜ. Εκτός κι αν υπηρετεί άλλες σκοπιμότητες.
Ο δρόμος είναι εξαιρετικά ανηφορικός και ιδιαίτερα δύσκολος. Πρέπει ένας ολόκληρος κόσμος να ξεβολευτεί από κατεστημένες αντιλήψεις και πρακτικές δεκαετιών. Να μάθει να σκέφτεται και να δρα διαφορετικά. Αυτό είναι πιο εύκολο για τον απλό κόσμο που δεν νιώθει κανενός είδους υποχρέωση απέναντι σε ιδεολογίες και κόμματα, αλλά κινείται με βάση τις ανάγκες του. Είναι πολύ πιο δύσκολο για όσους από εμάς προσεγγίζουμε την ιδεολογία και την πολιτική με όρους αποκάλυψης της θείας αλήθειας. Πώς να μάθεις να δουλεύεις με τον απλό κόσμο, να ξέρεις κάθε φορά να ξεχωρίζεις το κύριο, αυτό που ενώνει και ανοίγει δρόμους προς τα μπρος, ανεξάρτητα από κατεστημένες αντιλήψεις και ιδεοληψίες, να τον εμπιστεύεσαι όπως κι αν σκέφτεται, να μιλάς την γλώσσα του, την διάλεκτο των προβλημάτων του, της άμεσης λύσης που χρειάζεται, να του εμπνέεις θάρρος και σιγουριά για την μάχη επιβίωσης που ήδη δίνει, όταν λειτουργείς με τα παραδοσιακά κλισέ της ιδεολογίας σου;
Χρειάζεται τρομακτική προσωπική δουλειά για να προσαρμόσεις τα πιστεύω σου στην πραγματικότητα και όχι το ακριβώς αντίθετο. Δεν το καταφέρνουν όλοι κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Λυγίζουν κάτω από το τρομακτικό βάρος και τις απαιτήσεις. Κι έτσι ψάχνουν να βρουν καταφύγιο στις παλιές καλοδιατυπωμένες ρετσέτες που δεν υπόκεινται σε διαρκή αμφισβήτηση από την ίδια την ζωή. Ο σκοτεινός, ύπουλος και συχνά απροσδιόριστος «εσωτερικός εχθρός» ήταν και παραμένει πάντα η πιο βολική δικαιολογία για την προσωπική ανεπάρκεια, αλλά και για κάθε λογής σκοπιμότητα. Αυτός πάντα φταίει που κάποιοι αδυνατούν να τραβήξουν μπροστά και μένουν στα μισά του δρόμου. Πολλές φορές ούτε οι ίδιοι δεν μπορούν να εξηγήσουν το γιατί, γι’ αυτό και όσοι απ’ αυτούς δεν είναι αρκετά ειλικρινείς με τον εαυτό τους επικαλούνται δαίμονες και τέρατα. Ένα είναι σίγουρο: Όσοι απ’ αυτούς δεν χαθούν στον αποκρουστικό βάλτο του πολιτικού και ιδεολογικού σεχταρισμού, είναι σίγουρο ότι θα τους ξανασυναντήσουμε στην πορεία της μάχης.
Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με κάποιον που αποχωρεί για τον οποιοδήποτε λόγο. Ούτε η αποχώρησή του με προσωπική απόφαση, ή με απόφαση του πυρήνα του συνιστά κάτι συνώνυμο με αφορισμό από τον Πάπα. Και με κανέναν τρόπο δεν πρέπει να κλείνουμε τις πόρτες σε όποιον αποχώρησε. Αρκεί να υπάρχει στοιχειώδης πολιτική ηθική και εντιμότητα. Κι όποιος για τον οποιοδήποτε λόγο, σωστό ή λάθος, ακολουθεί ανήθικη πολιτικά και ανέντιμη στάση, τότε δεν έχουμε τίποτε το κοινό μ’ αυτόν. Ακόμη κι αν πρόκειται για αδερφό. Σ’ αυτό οφείλουμε να είμαστε αμείλικτοι.
Για παράδειγμα, το να αποχωρήσει κάποιος από το ΕΠΑΜ για οποιονδήποτε λόγο και να αυτοσυστήνεται ο ίδιος κατόπιν ως το «αυθεντικό ΕΠΑΜ» είναι μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση ανέντιμης και ανήθικης στάσης. Αν και η ίδια η ζωή είναι σίγουρο ότι θα αποδειχθεί για όποιον το κάνει πολύ πιο αμείλικτη από την όποια δική μας στάση. Το ίδιο συμβαίνει με κάποιον που επινοεί αθλιότητες για να διαβάλει το ΕΠΑΜ, λέγοντας ότι περιθάλπει φασίστες και άλλες τέτοιες ηλιθιότητες, ή ότι κινδυνεύει η ζωή του επειδή έφυγε από το ΕΠΑΜ. Αν δεν πρόκειται για τυπική περίπτωση παράκρουσης, σίγουρα πρόκειται για πολιτικά ανισσόροπο άτομο επιρρεπές στην απόλυτη χυδαιότητα.
Σε τίποτε δεν διαφέρει κι εκείνος που ενώ αποχωρεί από το ΕΠΑΜ καπηλεύεται μια από τις ιστοσελίδες του, επειδή τυχαίνει να έχει χρεωθεί την διαχείρισή της. Αυτό συμβαίνει και με τo blog της Σεισάχθειας, το οποίο δημιουργήθηκε για να εκφράσει την ομώνυμη πρωτοβουλία πολιτών, η οποία ιδρύθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2010 στον κινηματογράφο Ααβόρα της Αθήνας. Είναι γνωστό ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των μελών της πρωτοβουλίας Σεισάχθεια υπήρξε από τους πρωτεργάτες του ΕΠΑΜ. Γι’ αυτό και το blog της αποτέλεσε την πρώτη βασική πηγή πληροφόρησης για την συγκρότηση του ΕΠΑΜ. Τώρα, επειδή ο διαχειριστής της αποχώρησε για τους δικούς του λόγους θεώρησε καλό να καπηλευθεί το blog της Σεισάχθειας και ενώ γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν εκφράζει την πρωτοβουλία κατέβασε τα σήματα του ΕΠΑΜ και ανέβασε το «Βαθύ Κόκκινο», εκείνο δηλαδή το blog που επιχείρησε μια από τις χειρότερες προβοκάτσιες ενάντια στο ΕΠΑΜ, δημοσιεύοντας την «πληροφορία» ότι ο Δ. Καζάκης ζητά λεφτά από τον Καμμένο για να χρηματοδοτήσει την κάθοδο του ΕΠΑΜ στις εκλογές. Φαίνεται ότι στον ανεστραμμένο κόσμο της ιδεολογικής καθαρότητας του αριστερού σεχταρισμού, όποια προστυχιά κι αν επιχειρήσει κάποιος είναι κάτι απολύτως αποδεχτό όταν πρόκειται για «ομοϊδεάτες» ή για «συντρόφους». Πρόκειται για την αφόρητη δυσοσμία που αναδύουν οι περισσότεροι από τους χώρους της σημερινής αριστεράς, που ενώ επικαλούνται την (επαναστατική, πολλές φορές) αλλαγή της κοινωνίας, τους είναι αδύνατο και πολλές φορές αδιανόητο να τηρήσουν μια στοιχειώδη στάση πολιτικής εντιμότητας.
Προσωπικά πολλά θα μπορούσα να δικαιολογήσω μέσα στην παραζάλη μιας πολιτικής διαμάχης, ακόμη και την ανελέητη και συχνά άδικη προσωπική πολεμική. Το έκανα και το υπέστην πολλές φορές αγόγγυστα. Όμως την προσωπική ανεντιμότητα και μάλιστα σε τέτοιον βαθμό που καταντά τον οποιονδήποτε να καπηλεύεται συλλογικές αναφορές, πρωτοβουλίες και δράσεις που δεν του ανήκουν, και μάλιστα για να δικαιώσει ξεφωνημένους προβοκάτορες, μου είναι αδιανόητη. Για μένα όποιος περνά αυτή την αδιόρατη διαχωριστική γραμμή που διαχωρίζει τους έντιμους από τους ανέντιμους στην πολιτική, ακολουθεί δρόμο χωρίς επιστροφή. Προσωπικά πιστεύω ότι έχει τελειώσει οριστικά και δεν μπορείς να διατηρείς κανενός είδους σχέση μαζί του, γιατί δεν πρόκειται για κάποια διαφωνία στο πεδίο της ιδεολογίας και της πολιτικής που μπορεί να ξεπεραστεί, αλλά για το καίριο ζήτημα της προσωπικής ηθικής. Και στο ζήτημα αυτό αν ξεκινήσουμε με υποχωρήσεις, τότε το παιχνίδι χάθηκε και μάλιστα οριστικά.
Με τον συναγωνιστή σου μπορείς να διαφωνείς σε πολλά, πάρα πολλά, αλλά πρέπει τουλάχιστον να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός και εμπιστοσύνη. Και όποιος καπηλεύεται με αυτόν τον ξεδιάντροπο τρόπο κάτι που δεν του ανήκει για να δικαιώσει τις προσωπικές του επιλογές, όποιες κι αν είναι αυτές – σωστές ή λάθος – τότε ανήκει σε μια κατηγορία που προσωπικά μου είναι αδύνατον να ανεχτώ. Με ανήθικους και ανέντιμους πολιτικά δεν μπορεί να υπάρχει κανενός είδους σχέση, ή συνεννόηση. Ακόμη κι αν τυχαίνει να συμφωνεί κανείς μαζί τους σε πολλά πράγματα στο γενικό πεδίο της ιδεολογίας και της πολιτικής. Αλλά τι νόημα έχει μια τέτοια θεωρητική συμφωνία όταν κάποιος αποδεικνύεται ότι δεν έχει ούτε καν στοιχειώδη αίσθηση εντιμότητας όπως διαθέτει κάθε φυσιολογικός άνθρωπος; Όποιος ξεκινά και κάνει εκπτώσεις σε τέτοια ζητήματα προσωπικής στάσης και ηθικής για λόγους ιδεολογίας και πολιτικής, τότε αναγκαστικά φλερτάρει με την ανυποληψία και την χυδαιότητα.
Γι’ αυτό και πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε αμείλικτοι με τις διαλυτικές πρακτικές και τις αντιλήψεις εκείνες που ανέχονται την προσωπική ανεντιμότητα, την προσυχιά, στο όνομα της ιδεολογικοπολιτικής συγγένειας. Κάθε προσπάθεια να γίνουν ανεχτές τέτοιες συμπεριφορές, εκθέτουν ανεπανόρθωτα το ΕΠΑΜ. Κι έτσι ξεκινά η καχυποψία και η διχόνοια. Μήπως τελικά το ΕΠΑΜ είναι προθάλαμος για κάτι άλλο; Είμαι σίγουρος ότι ορισμένοι σκέφτονται κάπως έτσι. Το απέδειξαν στην πράξη. Γι’ αυτό άλλωστε και τους κακοφαίνεται η κριτική, ιδίως όταν γίνεται αυστηρή και αμείλικτη, προς την αριστερά. Είμαι σίγουρος πώς ορισμένοι θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το ΕΠΑΜ ως προνομιακό χώρο άγρας ψήφων για τα εκλογικά σχήματα της αριστεράς. Ή σαν έναν πολιτικό μοχλό, ένα είδος «λόμπι» που θα «σπρώξει» το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ και γενικά την αριστερά στην συνένωση, ή στην ανάκαμψη. Όποιος πιστεύει κάτι τέτοιο για το ΕΠΑΜ, όχι μόνο είναι εκτός τόπου και χρόνου, αλλά έχει κάνει λάθος την πόρτα.
Καταρχάς ποιος είναι αυτός ο περίφημος ρόλος που πρέπει να επιτελέσει η αξιέραστος αριστερά; Ένας θεός ξέρει. Και γιατί η αριστερά είναι η μόνη που μπορεί να τον παίξει οπωσδήποτε; Πάλι ένας θεός το ξέρει. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει πιο θεολογική αντίληψη της πολιτικής από αυτήν. Η αριστερά, όπως και κάθε πολιτικό σχήμα ή ιδεολογία, δεν πορεύεται εκ θεού, ούτε είναι ο δικαιωματικός κληρονόμος των ιστορικών πεπρωμένων ενός λαού, ή κάποιας κοινωνικής τάξης. Υπόκειται αναγκαστικά στους νόμους ακμής και παρακμής που διέπουν κάθε κοινωνικό φαινόμενο. Τίποτε δεν είναι αιώνιο. Ιδίως στο ιδεολογικό και πολιτικό εποικοδόμημα της κοινωνίας. Και ιδίως όταν αδυνατεί να εκφράσει τις πιο ζωτικές ανάγκες της αληθινής κοινωνίας.
Η ιστορική μορφή της αριστεράς σήμερα είναι παράγωγο της ήττας των δεκαετιών του υπαρκτού σοσιαλισμού και της εκφυλισμένης σοσιαλδημοκρατίας. Είναι μια αριστερά της ήττας και ως τέτοια πορεύτηκε τις δυο προηγούμενες δεκαετίες. Δεν μπόρεσε να βοηθήσει την κοινωνία να αντιταχθεί στην διάλυση και στον κατακερματισμό, στον εκφυλισμό και στην συρρίκνωση της κοινωνικής, εργασιακής και πολιτικής της συνείδησης. Στο εσωτερικό της και στις κορυφές της κλωνοποιήθηκε ο διεφθαρμένος κοινοβουλευτισμός της μεταπολίτευσης σε βαθμό που την μετέτρεψε σε μια απόλυτα νομοταγή και υπάκουη πολιτική δύναμη του κυρίαρχου συστήματος. Οι εξαρτήσεις της από την σημερινή εξουσία είναι τέτοιες που δεν της επιτρέπουν να έρθει σε ρήξη μ’ αυτήν παρά μόνο στα λόγια, μόνο σε επίπεδο συνθημάτων.
Οι ηγεσίες της αντιλαμβάνονται την αντιπολίτευση μόνο στα δεδομένα πλαίσια που επιβάλλονται άνωθεν και έξωθεν. Έτσι, όχι μόνο δεν παραιτήθηκαν από τις κοινοβουλευτικές τους έδρες για να κατέβουν να οργανώσουν την πάλη του λαού – κάτι το οποίο τους είναι παντελώς αδιανόητο – αλλά έτρεξαν να συναντηθούν και να νομιμοποιήσουν με την παρουσία τους τον διορισμένο πρωθυπουργό του «μαύρου μετώπου», όπως ονόμασε την παράνομη συγκυβέρνηση το ΚΚΕ και της «κατάφωρης παραβίασης της λαϊκής κυριαρχίας», όπως την χαρακτήρισε ο ΣΥΝ. Ενώ σήμερα πλειοδοτούν στην διασπορά των κοινοβουλευτικών αυταπατών σε μια περίοδο όπου η ολιγαρχία, ντόπια και ξένη, καταλύει τον κοινοβουλευτισμό σ’ ολόκληρη την ΕΕ. Αποτελούν, σε συνθήκες τέτοιας απαξίωσης του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος όπως σήμερα, την μόνη εναπομένουσα εφεδρεία αναχαίτισης της κοινωνικής οργής, το μόνο ανάχωμα στην μαχητική ενότητα του λαού, την μόνη δυνατότητα που έχει το επίσημο σύστημα να ελέγξει τις κοινωνικές αντιδράσεις.
Όποιος νομίζει ότι μέσα από την σημερινή αριστερά που βιάζεται να παραπέμψει το σημερινό καθήκον στο υπερπέραν, στο μακρινό αύριο, «όταν θα είναι ώριμες οι συνθήκες», που στήνει τυχάρπαστες συνεργασίες κορυφής με το μάτι στις εκλογές χωρίς σαφή πολιτικά πλαίσια και προγραμματικές συμφωνίες, που νοιάζεται μόνο για καθαρά «αριστερά μέτωπα» όπως οι παραθρησκευτικές οργανώσεις νοιάζονται μόνο για την καθαρότητα του δόγματος, τότε δεν έχει αντιληφθεί το παραμικρό. Ζει σε μια ιδιότυπη πολιτική φορμόλη, όπου ακόμη και τα λόγια, η ψωρίλα των φράσεων, φαντάζει ως αμιγής επαναστατική δράση. Η αλήθεια είναι ότι όπως η κινητοποίηση της πλειοψηφίας του λαού με άμεσο στόχο την ανατροπή του καθεστώτος περνά μέσα από την κατάρρευση του επίσημου πολιτικού συστήματος, έτσι περνά και μέσα από την διάλυση των υπαρχόντων κομματικών μηχανισμών της αριστεράς. Όχι γιατί κάποιοι το θέλουν, ή δεν το θέλουν, αλλά γιατί δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Όσο η κοινωνία είναι αιχμάλωτη των εξαρτημένων από την κυρίαρχη εξουσία κομματικών μηχανισμών της δεξιάς και της αριστεράς, δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια που απαιτεί μια αυθεντική κοινωνική εξέγερση με προοπτική. Εκτός κι αν θέλουμε ο λαός σήμερα να υποστεί την χειρότερη ήττα που έχει δεχτεί ποτέ λαϊκό κίνημα στην ιστορία της χώρας.
Μήπως όλα αυτά σημαίνουν ότι αρνούμαστε την κοινή δράση με τα διάφορα κόμματα και σχήματα; Και βέβαια όχι. Η ανελέητη κριτική δεν αναιρεί την κοινή δράση. Αντίθετα, οι χαμηλοί τόνοι με σκοπό να τα βρούμε, οδηγούν, ιδιαίτερα σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο σαν την σημερινή, στον αποπροσανατολισμό και την σύγχυση. Ευνοούν πρακτικές συνεύρεσης κορυφών μακριά από την κοινωνία, χωρίς πολιτικά προτάγματα εξόν από την αγωνία της ψηφοθηρίας. Είναι καθήκον μας να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα έτσι ώστε να βοηθάμε τον κόσμο να καταλαβαίνει το τι επακριβώς συμβαίνει και που θέλουν να τον οδηγήσουν.
Το ΕΠΑΜ συμμετέχει και θα συνεχίσει να συμμετέχει σε κοινές δράσεις με άλλες δυνάμεις, οργανώσεις, κόμματα και πρωτοβουλίες που διευκολύνουν την πάλη για τα άμεσα συγκεκριμένα ζητήματα όπως π.χ. είναι τα χαράτσια. Επίσης το ΕΠΑΜ θα συνεχίσει να πιέζει για μια συμπαράταξη κοινής δράσης, σαν το Μέτωπο του Όχι, με σκοπό την συνεννόηση όλων των δυνάμεων που δηλώνουν ότι αντιτίθενται στην συμφωνία της 26ης/27ης Οκτωβρίου. Και θα συνεχίζει να πιέζει χωρίς να υποστείλει στο ελάχιστο την κριτική του, ή να περιορίσει την αυτοτελή του δράση για τους στόχους όπως το ίδιο τους έχει προσδιορίσει. Άλλωστε κοινή δράση δεν σημαίνει ενότητα, ή συνένωση, αλλά η από κοινού επιδίωξη συγκεκριμένων απτών και άμεσων αιτημάτων. Με βασική προϋπόθεση ότι η καθεμιά από τις οργανώσεις, τα σχήματα και τις δυνάμεις που συμμετέχουν σ’ αυτήν διατηρούν στο ακέραιο την πλήρη αυτοτέλεια της δράσης, της οργάνωσης και του πολιτικού τους λόγου.
Σ’ αυτό που δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να συμμετάσχει το ΕΠΑΜ είναι στις διάφορες εκδοχές και εγχειρήματα «ενότητας της αριστεράς», ριζοσπαστικής ή λιγότερο ριζοσπαστικής. Κι αυτό γιατί πολύ απλά οι διαδικασίες εντός της αριστεράς δεν μας αφορούν, όπως ακριβώς δεν αφορούν και τον πολύ κόσμο. Πρόκειται για προσπάθειες αναδιανομής σφαιρών επιρροής εντός της αριστεράς και δεν έχουν τίποτε να κάνουν με την πάλη του λαού.
Ούτε βέβαια πρόκειται να δεχτούμε να γίνουμε ο μαϊντανός ενός «νέου ΕΑΜ» που στήνει ο ηγετικός μηχανισμός του ΣΥΝ αξιοποιώντας πολιτικά ερείπια του παρόντος και του παρελθόντος για να κρύψει την τρομακτική γύμνια του σε επίπεδο πολιτικών αιτημάτων και προγραμματικών αναφορών. «Νέο ΕΑΜ» δεν μπορεί να στηθεί με δυνάμεις που προσκυνούν τον κατακτητή, δηλ. την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιδιώκουν απλά να τα βρουν μαζί του. Ούτε καν με τις τράπεζες δεν τολμούν να τα βάλουν, γι’ αυτό και το μόνο που προτείνουν είναι «επιθετική αναδιαπραγμάτευση» του χρέους, δηλαδή μια καλύτερη αναδιάρθρωση από την σημερινή υπό καθεστώς ευρώ και ΕΕ. Ζητούν απλά να γίνουν καλύτεροι διαχειριστές από τους σημερινούς. Γι’ αυτό και το έχουν ρίξει στην φλυαρία περί «ενότητας της αριστεράς». Μιλάνε με όρους πολιτικής μεταφυσικής για να μην αναγκαστούν να μιλήσουν με όρους συγκεκριμένων προτάσεων και αποδειχθεί ότι δεν διαφέρουν σε τίποτε ουσιαστικό από τις κυρίαρχες πολιτικές επιλογές που επιβάλλονται ήδη στην χώρα.
Το ΕΠΑΜ ιδρύθηκε με σκοπό να λειτουργήσει καταλυτικά στην ενότητα του λαού για την δική του εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Πέρα και έξω από τις όποιες διαχωριστικές γραμμές ιδεολογίας ή κομματικής καταγωγής. Αρνείται τον διαχωρισμό, ειδικά στις γραμμές του, ανάμεσα σε δεξιούς, αριστερούς, ή κεντρώους. Το ίδιο το ΕΠΑΜ δεν είναι αριστερό, δεξιό, ή κεντρώο, είναι μόνο ενιαίο και παλλαϊκό ως μέτωπο. Δεν αρνείται σε κανέναν την στράτευση λόγω ιδεολογίας ή πολιτικής καταγωγής. Αρκεί να αποδέχεται την κεντρική πολιτική συμφωνία που αποτυπώνεται στην Ιδρυτική Διακήρυξη, να συμμετέχει ισότιμα σε κάποιον από του πυρήνες του ΕΠΑΜ και να παλεύει για τους στόχους του μετώπου.
Όλα τα μέλη του ΕΠΑΜ είναι συναγωνιστές, σύντροφοι στον κοινό αγώνα και δεν μπορεί να υπάρξει κανενός είδους άλλος διαχωρισμός ανάμεσά τους, εκτός από αυτόν που καθορίζεται από την προσωπική τους συνεισφορά, από την δουλειά τους για το μέτωπο. Έχουν το ακέραιο δικαίωμα να διατηρούν τις απόψεις τους, έστω κι αν σε ορισμένους μοιάζουν «εξωφρενικές». Όποιος αρνείται, ή αντιστρατεύεται στην πράξη το δικαίωμα κάθε μέλους του ΕΠΑΜ να διατυπώνει ελεύθερα την άποψή του στις διαδικασίες, τότε οφείλουμε να τον απομονώσουμε κι αν επιμένει θα πρέπει να φροντίσουμε να αποχωρήσει από τις γραμμές μας.
Επομένως, όποιος επιχειρεί να διαχωρίσει τα μέλη του ΕΠΑΜ με ταμπέλες ιδεολογίας σε «ώριμους» και «ανώριμους», σε «δεξιούς» και «αριστερούς», υπονομεύει την ίδια την λειτουργία του μετώπου και το οδηγεί στη διάλυσή του. Όποιος επιθυμεί οργάνωση κάτω από μια ενιαία ιδεολογική ομπρέλα, πέρα από τα δημοκρατικά και πατριωτικά καθήκοντα που περιγράφονται στην ιδρυτική διακήρυξη, τότε δυστυχώς, δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι εντάχθηκε σε παλλαϊκό μέτωπο. Υπάρχουν, άλλωστε, δεκάδες οργανώσεις όλων των αποχρώσεων, ώστε να ικανοποιήσει όποιος το επιθυμεί ακόμη και τις πιο εξεζητημένες ιδεολογικές προτιμήσεις του. Σε κάθε περίπτωση το ΕΠΑΜ, τα συντονιστικά του όργανα, οι τομείς και οι πυρήνες του, οφείλουν να περιφρουρούν την ενότητα των γραμμών τους ενάντια σε κάθε προσπάθεια, συνειδητή ή άλλη, απ’ όπου κι αν προέρχεται, όποιος κι αν είναι αυτός που την κινεί, για τον διαχωρισμό των μελών του σε μπλε, πράσινους και κόκκινους κόκκους.
Πρέπει να είναι σε όλους καθαρό. Κανείς δεν εντάχθηκε στο ΕΠΑΜ για να «αλλάξει μυαλά», ή για να του «αλλάξουν μυαλά» κάποιοι επιτήδειοι. Κανείς δεν εντάχθηκε για να του ζητήσουν ν’ αλλάξει «κοινωνικά φρονήματα». Όποιος θεωρεί ότι μπορεί να επαναφέρει την απεχθέστατη πρακτική της πιστοποίησης των κοινωνικών φρονημάτων εντός του ΕΠΑΜ, δυστυχώς έχει διαπράξει τραγικό λάθος. Όποιος πιστεύει ότι πρέπει να μετρά όλους τους άλλους με μέτρο τα δικά του ιδεολογικά ή πολιτικά κλισέ, τότε δεν έχει αντιληφθεί που βρίσκεται και καλό θα ήταν να αποχωρήσει. Στο ΕΠΑΜ εντάσσονται αγωνιστές που έχουν κάνει δική τους υπόθεση την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση του λαού στην βάση της κεντρικής πολιτικής συμφωνίας και όχι όσοι ψάχνουν να βρουν πελατεία για τις δικές τους ιδεολογίες, ή ιδεοληψίες.
Ανάμεσα στα μέλη του ΕΠΑΜ οφείλουν να αναπτύσσονται σχέσεις αλληλεγγύης ακόμη και όταν υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες. Όποιος δεν μπορεί να θέσει τον κοινό σκοπό, τον κοινό αγώνα, πάνω από την όποια διαφωνία, τότε αντικειμενικά δεν μπορεί να ανήκει στο ΕΠΑΜ. Όποιος διαβάλλει συναγωνιστές του, διακινεί συκοφαντίες με στόχο να εκτεθούν συναγωνιστές, αλλά και το ίδιο το ΕΠΑΜ, ασκείται σε πρακτικές που μόνο στόχο έχουν να σπείρουν τον εμφύλιο μέσα στις γραμμές του μετώπου και τα όργανά του, τότε αυτός δεν μπορεί ν’ ανήκει σ’ αυτό. Το ίδιο πρέπει να αποχωρήσει όποιος αρνείται να περιφρουρήσει τις γραμμές του ΕΠΑΜ από τέτοιες διχαστικές αντιλήψεις και πρακτικές.
Πώς πρέπει να συγκροτηθεί οργανωτικά το ΕΠΑΜ;
Γνωρίζω ότι υπάρχει έντονη συζήτηση γύρω από τα οργανωτικά προβλήματα του ΕΠΑΜ. Υπάρχουν διαφωνίες, αντιπαραθέσεις και διαφορετικές λογικές. Θεμιτό. Προσωπικά δεν θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω ή να ασκήσω κριτική σε απόψεις ή σε σχέδια επί του οργανωτικού. Πιστεύω πώς αν θέλει κάποιος στα σοβαρά να συμβάλει εποικοδομητικά στο διάλογο που διεξάγεται θα πρέπει να το κάνει καταθέτοντας την δική του συγκεκριμένη πρόταση. Η κριτική είναι εύκολη. Είναι ακόμη πιο εύκολη, όταν αποδίδεις προθέσεις, υπαρκτές ή ανύπαρκτες, στον αντίπαλό σου. Αυτό που μετρά όμως είναι το τι προτείνεις συγκεκριμένα.
Προσπάθησα να διευκρινίσω όλα τα παραπάνω γιατί θεωρώ ότι αποτελούν την αναγκαία αφετηρία της αναγκαίας οργανωτικής συγκρότησης του ΕΠΑΜ.
Το πρώτο και βασικό που πρέπει να διευκρινίσουμε είναι ότι αν το ΕΠΑΜ θέλει να διατηρήσει την δυναμική του μέσα στο λαό και να την διευρύνει, θα πρέπει να έχουμε καθαρό ότι λειτουργεί ως Μέτωπο. Αυτό σημαίνει ότι βασίζεται στην προσωπική δουλειά των μελών του και όχι στην «πολιτική κάλυψη» που παρέχει κάποιο ανώτερο καθοδηγητικό όργανο. Το κάθε μέλος αποτελεί την πολιτική «βιτρίνα» του ΕΠΑΜ, είναι αυτεξούσιο και αυτοτελές στη δράση του χωρίς να εξαρτάται από άνωθεν επεξεργασμένες γραμμές. Με εξαίρεση τις γενικές κατευθύνσεις της Ιδρυτικής και των συνεδρίων του. Δίνει λογαριασμό μόνο στη συνέλευση του πυρήνα ή του τομέα του και στους συναγωνιστές του.
Το μέλος του Μετώπου δεν είναι στρατιώτης «πρώτης γραμμής» που περιμένει τους στρατηγούς να του πουν τι θα κάνει, αλλά αγωνιστής πρώτης γραμμής ικανός να ηγηθεί ο ίδιος της δράσης και της πολιτικής διαμόρφωσης του ΕΠΑΜ. Πρέπει να αποτελεί φυσικό παράδειγμα συνεισφοράς στην συλλογική υπόθεση για όλους τους άλλους και κυρίως για την κοινωνία. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο από αυτόφωτες προσωπικότητες που ξέρουν να προσφέρουν στο μέτρο του δυνατού και να στηρίζουν με τη δουλειά τους τη συλλογική δράση του πυρήνα, του τομέα και του ΕΠΑΜ γενικότερα. Προσωπικότητες που αναγνωρίζει η κοινωνία ευρύτερα.
Ένα δεύτερο που πρέπει να έχουμε καθαρό είναι το τι σημαίνει πολιτική δουλειά για τα μέλη του ΕΠΑΜ. Το σύνηθες είναι να θεωρούμε πολιτική δουλειά, αυτό που θεωρούν και όλες οι άλλες οργανώσεις και σχήματα: τους ακτιβισμούς, τις διαδηλώσεις, τις ποικίλες μορφές διαμαρτυρίας, κοκ. Όλα αυτά είναι απολύτως σεβαστά και θεμιτά, αλλά δεν αποτελούν την βασική προτεραιότητα της πολιτικής δουλειάς του ΕΠΑΜ. Κατά τη γνώμη μου, η βασική πολιτική δουλειά πρέπει να είναι στην γειτονιά και στους χώρους δουλειάς. Πόρτα την πόρτα πρέπει να χαρτογραφήσουμε κοινωνικά και πολιτικά όλες τις περιοχές του χώρου ευθύνης κάθε πυρήνα. Όχι μοιράζοντας απλά ένα φυλλάδιο, αλλά κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του κόσμου, μιλώντας για τα προβλήματα, εξηγώντας και αναλύοντας τις εξελίξεις και κυρίως ακούγοντας τις δικές του ανησυχίες και αναστολές. Μέσα από αυτή την δουλειά μπορούν και πρέπει να επεκτείνονται οι πυρήνες σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πολυκατοικία αν είναι δυνατόν, να αποτελούν κέντρο ενημέρωσης, αφύπνισης και δράσης. Αυτό κατά τη γνώμη μου σημαίνει πολιτική δουλειά για το ΕΠΑΜ και μόνο έτσι θα αποκτήσει η οργάνωση γερές ρίζες μέσα στην ίδια την κοινωνία. Τέτοιες που θα της επιτρέψουν να εκπληρώσει την αποστολή της.
Αν δούμε έτσι τα πράγματα τότε βασικό κύτταρο και θεμέλιο του ΕΠΑΜ πρέπει να είναι ο πυρήνας. Σε πυρήνες ανήκουν όλα τα μέλη του ΕΠΑΜ και κάθε πυρήνας μπορεί να συγκροτηθεί κατ’ ελάχιστο από 3 μέλη. Κυρίαρχο όργανο του πυρήνα είναι η συνέλευση, η οποία συνέρχεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Το νωρίτερο κάθε εβδομάδα. Για να έχει απαρτία η συνέλευση ώστε να λάβει δεσμευτικές αποφάσεις θα πρέπει να συμμετέχουν τουλάχιστον τα 2/3 των μελών του πυρήνα.
Η συνέλευση αναδεικνύει συντονιστικό με τουλάχιστον 3 μέλη, τα οποία επωμίζονται τον συντονισμό της δράσης, τις ειδοποιήσεις και το ταμείο. Η πρακτική που ενδείκνυται είναι η επιλογή του συντονιστικού με κλήρωση από τα μέλη της συνέλευσης. Κάθε 3 μήνες το συντονιστικό πάλι με κλήρωση πρέπει να αλλάζει έτσι ώστε να εξασφαλίζει την συμμετοχή όλων των μελών στα καθήκοντά του.
Στόχος μας πρέπει να είναι να δημιουργηθούν πυρήνες σε όλες τις γειτονιές και σε όλους τους χώρους δουλειάς σε ολόκληρη την χώρα. Για να γίνει αυτό πρέπει να ξεκινάμε με την συγκρότηση ενός πρώτου πυρήνα σε μια περιοχή με ανοιχτή πρόσκληση προς όλους για γνωριμία και ένταξη. Απευθυνόμαστε όχι μόνο, ούτε κύρια σε οργανωμένους, ή σε αγωνιστές με εμπειρία, αλλά στο σύνολο του λαού. Η πρώτη εκδήλωση γνωριμίας και ένταξης, που η οργάνωσή της μπορεί να γίνει, αν κριθεί απαραίτητο, με την συνδρομή των κεντρικών συντονιστικών οργάνων του ΕΠΑΜ, πρέπει να καταλήξει σε εγγραφή μελών και φίλων του πυρήνα. Συνήθως όμως αρκεί η συνεύρεση τουλάχιστον 3 μελών του ΕΠΑΜ για να ξεκινήσει να υπάρχει ένας νέος πυρήνας. Από την στιγμή που αρχίσει να λειτουργεί ο πυρήνας, ενημερώνει τα κεντρικά συντονιστικά όργανα για την ύπαρξη και λειτουργία του.
Μέλος του πυρήνα είναι όποιος δέχεται την κεντρική πολιτική συμφωνία του μετώπου, συμμετέχει τακτικά στις εσωτερικές διαδικασίες και δράσεις του πυρήνα και είναι ταμιακά εντάξει καταβάλλοντας μια ελάχιστη μηνιαία συνδρομή με βάση τις όποιες δυνατότητές του.
Φίλος του πυρήνα είναι εκείνος που ενώ δέχεται τα προτάγματα και τις επιδιώξεις του ΕΠΑΜ δεν μπορεί να είναι συνεπής ή δεν θέλει για τους δικούς του λόγους να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες και τις δράσεις του πυρήνα. Ο φίλος δεν έχει δικαίωμα λόγου και ψήφου στις συνελεύσεις του πυρήνα, αλλά μπορεί να τις παρακολουθήσει αν θέλει και να ζητήσει να μιλήσει με έγκριση του σώματος.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε επίσης ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα:
Πρώτο: Δεν μπορεί να θεωρείται μέλος κάποιος που δεν συμμετέχει σε τακτική βάση στις εσωτερικές διαδικασίες, στα καθήκοντα και στις δράσεις ενός πυρήνα. Ακόμη κι αν κάποιος έχει εγγραφεί ως μέλος, αλλά εμφανίζεται στην χάξη ή στην φέξη στις συνελεύσεις και μόνο για να πει την γνώμη του και μετά εξαφανίζεται, τότε ο πυρήνας οφείλει – σε συνεννόηση μαζί του – να τον βγάλει από τις καταστάσεις των μελών του. Αν το πρώην μέλος θέλει να ενημερώνεται από τον πυρήνα για τις δράσεις του ΕΠΑΜ και να συμμετέχει όποτε μπορεί, τότε καταγράφεται ως φίλος. Σε κάθε περίπτωση οι καταστάσεις μελών του πυρήνα πρέπει να απηχούν την πραγματική δύναμη μελών και όχι μια εικονική πραγματικότητα.
Δεύτερο: Πρέπει σε κάθε συνέλευση που έρχονται για πρώτη φορά μέλη ή φίλοι να υπάρχει συγκεκριμένη διαδικασία καλωσορίσματος που θα επιτρέπει στους καινούργιους να αυτοσυστήνονται και να μιλούν για τους λόγους και τις προσδοκίες που έχουν από την ένταξή τους στο ΕΠΑΜ. Η διαδικασία αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική και πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να εισάγει επί της ουσίας τους καινούργιους στις διαδικασίες του πυρήνα και να οικοδομεί σχέσεις γνωριμίας και συντροφικότητας ανάμεσα σε παλιούς και νέους. Η διαδικασία πρέπει να προηγείται της τακτικής ημερήσιας διάταξης της συνέλευσης. Ενώ στην δεύτερη συνέλευση μετά την πρώτη παρουσία ενός νέου μέλους, θα πρέπει να γίνεται πανηγυρική ένταξη του στην επίσημη οργανωτική κατάσταση του πυρήνα και του ΕΠΑΜ κεντρικά.
Τρίτο: Ο πυρήνας είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει επακριβώς το γιατί κάποια από τα μέλη δεν συμμετέχουν τακτικά στις εργασίες του. Το ότι κάποιος γράφτηκε ως μέλος δεν σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει όλες του τις αναστολές για την συμμετοχή του σε μια οργανωμένη πολιτική συλλογικότητα. Ιδίως όταν πρόκειται για κόσμο που πρώτη φορά ασχολείται με την πολιτική οργανωμένα, όπως συμβαίνει με ένα μεγάλο μέρος των μελών του ΕΠΑΜ. Ο πυρήνας πρέπει να βοηθά τα μέλη του να ξεπεράσουν φοβίες και αναστολές έτσι ώστε να ενταχθούν ομαλά και με ενθουσιασμό στην οργανωμένη δουλειά. Λογικές που λένε, αυτός δεν έρχεται και επομένως τον ξεχνάμε, είναι ανεπίτρεπτες για πυρήνες του ΕΠΑΜ.
Τέταρτο: Ο πυρήνας είναι υποχρεωμένος να διατηρεί τακτικές επαφές με τους φίλους του ΕΠΑΜ και να μην τους θυμάται μόνο όποτε τους χρειάζεται στις δράσεις του. Ο σεβασμός και το αληθινό ενδιαφέρων που δείχνει ο πυρήνας για τα μέλη και τους φίλους είναι πάντα ανάλογος για τον ενδιαφέρων και τον σεβασμό που δείχνουν τα μέλη και οι φίλοι του στον πυρήνα και τις δράσεις του. Ιδίως αν θέλει ο πυρήνας να διευρύνει διαρκώς, όπως οφείλει, τον κύκλο των επαφών του στο κοινωνικό περιβάλλον που δραστηριοποιείται και να κερδίζει συνεχώς νέα μέλη και φίλους.
Πέμπτο: Οι εσωτερικές διαδικασίες του πυρήνα και κυρίως η γενική συνέλευση δεν μπορεί να δίνουν την εικόνα παιδικής χαράς. Αυτό σημαίνει ότι η σοβαρότητα της αποστολής του πυρήνα, αλλά και του ΕΠΑΜ, επιβάλλει την αυστηρή περιφρούρηση των διαδικασιών. Επομένως στη συνεδρίαση του πυρήνα δεν πρέπει να επιτρέπεται η συμμετοχή ανθρώπων που δεν έχουν εγγραφεί ως μέλη ή φίλοι του ΕΠΑΜ. Με τους φίλους να έχουν τον λόγο μόνο και εφόσον το επιτρέψει η συνέλευση των μελών. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τον εσωτερικό διάλογο του ΕΠΑΜ. Δεν μπορεί να συμμετάσχει κάποιος που δεν έχει εγγραφεί ως μέλος του ΕΠΑΜ, ή έχει αποχωρήσει από αυτό. Διαφορετικά, δεν πρόκειται για σοβαρό διάλογο με σκοπό να καταλήξει κάπου συγκεκριμένα, αλλά για καφενείο.
Τομέας του ΕΠΑΜ: Τρεις ή περισσότεροι πυρήνες μπορούν να συγκροτήσουν δικό τους τομέα. Την απόφαση την παίρνουν οι πυρήνες και κατόπιν την ανακοινώνουν στα κεντρικά συντονιστικά όργανα, τα οποία είναι υποχρεωμένα να την κοινοποιήσουν σε όλους τους τομείς και τους πυρήνες του ΕΠΑΜ. Ο τομέας απαρτίζεται από τους ξεχωριστούς πυρήνες και ανώτερο όργανό του είναι η γενική συνέλευσή του από όλα τα μέλη των πυρήνων. Η γενική συνέλευση του τομέα συνέρχεται μια φορά τον μήνα ή και αργότερα, σύμφωνα με απόφαση των πυρήνων που τον αποτελούν. Και για να έχει απαρτία ώστε να πάρει δεσμευτικές αποφάσεις θα πρέπει να συμμετέχουν στην γενική συνέλευση τουλάχιστον τα 2/3 των μελών από όλους τους πυρήνες.
Η δράση του τομέα συντονίζεται από Γραμματεία η οποία απαρτίζεται από εντεταλμένους εκπροσώπους που επιλέγει ελεύθερα κάθε πυρήνα.
Για τον καλύτερο συντονισμό της δράσης των τομέων ειδικά σε επίπεδο Περιφέρειας μπορεί να συγκροτηθεί Γενική Γραμματεία, η οποία θα απαρτίζεται από εντεταλμένους εκπροσώπους όλων των τομέων της περιοχής.
Στεγανά στο ΕΠΑΜ δεν υπάρχουν. Όλα τα μέλη του έχουν τα ίδια δικαιώματα στην ενημέρωση και την συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα. Μπορούν να παρακολουθήσουν όποια συνεδρίαση συντονιστικού θελήσουν, αφού ενημερώσουν πρώτα τον πυρήνα τους και ο πυρήνας τους ενημερώσει το οικείο όργανο. Σε όλα τα επίπεδα ισχύει η ανακλητότητα, η υποχρεωτική λογοδοσία και ο απολογισμός, όπως και η περιορισμένη θητεία των εντεταλμένων εκπροσώπων.
Κανένα συντονιστικό ή άλλο όργανο δεν έχει το δικαίωμα να διαγράψει μέλος του ΕΠΑΜ. Σε διαγραφή μέλους από τις τάξεις του ΕΠΑΜ έχει δικαίωμα να προσχωρήσει μόνο ο πυρήνας στον οποίο ανήκει το συγκεκριμένο μέλος. Πρόταση διαγραφής μπορεί να καταθέσει στον πυρήνα οποιοδήποτε άλλο μέλος ή όργανο του ΕΠΑΜ με συνοδευτική έκθεση των λόγων που δικαιολογούν την πρόταση διαγραφής. Η απόφαση και οι λόγοι της διαγραφής κοινοποιούνται σε όλους τους τομείς και τους πυρήνες του ΕΠΑΜ μέσω του κεντρικού συντονιστικού οργάνου.
Ο πολιτικός διάλογος στο ΕΠΑΜ είναι συνεχής και ανοιχτός. Διεξάγεται αυστηρά σε δυο επίπεδα. Αφενός, στις εσωτερικές διαδικασίες των πυρήνων και των τομέων αυστηρά ανάμεσα στα μέλη, όπου διεξάγεται ελεύθερα και χωρίς προκαταλήψεις. Κι αφετέρου, δημόσια με ενυπόγραφα κείμενα που δημοσιεύονται αποκλειστικά στην στήλη πολιτικού διαλόγου της κεντρικής ιστοσελίδας που απευθύνεται σε όλα τα μέλη του ΕΠΑΜ. Μόνο έτσι νοείται ο αληθινός διάλογος.
Προτάσεις δράσης και ιδέες ανάμεσα σε πυρήνες και τομείς μπορούν να ανταλλάσσονται, αλλά μέσα από συγκεκριμένη διαδικασία. Μόνο με ενημέρωση των οικείων συντονιστικών και γραμματειακών οργάνων, που κατόπιν είναι υποχρεωμένα να ενημερώσουν όλα τα μέλη των πυρήνων και των τομέων. Η συζήτηση για τις προτάσεις δράσης διεξάγεται αποκλειστικά δια ζώσης και όχι μέσω διαδικτύου, ενώ η τελική απόφαση υιοθέτησης ή απόρριψης παίρνεται από τις συνελεύσεις των μελών.
Όλοι οι πυρήνες και οι αντίστοιχοι τομείς λειτουργούν αυτοτελώς και αυτόνομα ως προς τις εσωτερικές διαδικασίες τους. Ενώ κάθε πυρήνας ή τομέας έχει το δικαίωμα να εκδώσει το δικό του έντυπο υλικό (φυλλάδιο, μπροσούρα, εφημερίδα, κλπ.) στο δικό του αποκλειστικά όνομα.
Όλοι οι πυρήνες του ΕΠΑΜ υποχρεούνται να ενημερώνουν την κεντρική βάση δεδομένων με τα εγγεγραμμένα μέλη τους και να αποδίδουν στο κεντρικό ταμείο το 10% των μηνιαίων εσόδων τους. Τόσο η κεντρική βάση δεδομένων με τα εγγεγραμμένα μέλη του ΕΠΑΜ, όσο και το κεντρικό ταμείο βρίσκονται στην αποκλειστική ευθύνη του κεντρικού συντονιστικού οργάνου του ΕΠΑΜ, τα μέλη του οποίου εκλέγονται απευθείας από το ετήσιο τακτικό συνέδριο του Μετώπου.
Ανώτατο όργανο του ΕΠΑΜ είναι το ετήσιο τακτικό του συνέδριο. Έκτακτα συνέδρια ή συνδιασκέψεις μπορούν να συνέλθουν είτε μετά από αίτηση του κεντρικού συντονιστικού οργάνου του ΕΠΑΜ, είτε μετά από αίτηση από πυρήνες και τομείς που αντιπροσωπεύουν διαπιστωμένα κατ’ ελάχιστο το 1/3 των εγγεγραμμένων μελών του ΕΠΑΜ. Η σύγκληση του συνεδρίου (τακτικού ή έκτακτου) ή της συνδιάσκεψης, ανακοινώνεται όχι νωρίτερα από ενάμιση μήνα πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής του. Ο κανόνας εκπροσώπησης στο συνέδριο καθορίζεται από το κεντρικό συντονιστικό όργανο σε συνεννόηση με τους τομείς του ΕΠΑΜ.
Εάν το κεντρικό συντονιστικό όργανο δεν προχωρήσει σε τακτικό ή έκτακτο συνέδριο κατά τα προβλεπόμενα στην προηγούμενη παράγραφο, τότε οι τομείς που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 1/3 των μελών έχουν το δικαίωμα να συγκροτήσουν Οργανωτική Επιτροπή με αποκλειστικό σκοπό να συγκαλέσει το συνέδριο με συμμετοχή όλων των οργανώσεων του ΕΠΑΜ.
Η ανακοίνωση σύγκλησης του συνεδρίου πρέπει να συνοδεύεται από την προτεινόμενη ημερήσια διάταξη του και την έκθεση δράσης του κεντρικού συντονιστικού οργάνου, που πρέπει να κατατεθεί το αργότερο δυο εβδομάδες πριν την ημερομηνία του συνεδρίου. Η προτεινόμενη ημερήσια διάταξη μπορεί να συμπληρωθεί με θέματα που προτείνουν οι τομείς ή οι πυρήνες εντός μίας εβδομάδας μετά την επίσημη ανακοίνωση σύγκλησης του συνεδρίου.
Το συνέδριο έχει σαν αποστολή: (α) Να ακούσει, να εγκρίνει, ή να ασκήσει κριτική στις εκθέσεις δράσης του κεντρικού συντονιστικού οργάνου και των άλλων οργανώσεων του ΕΠΑΜ. (β) Να αναθεωρήσει, ή να τροποποιήσει πλευρές της κεντρικής πολιτικής συμφωνίας του ΕΠΑΜ που εκφράζεται με την Ιδρυτική του Διακήρυξη. (γ) Να συζητήσει και να καθορίσει τις γενικές γραμμές τακτικής του ΕΠΑΜ μπροστά στην συγκυρία. (δ) Να εκλέξει νέα Κεντρική Πολιτική Γραμματεία.
Προτείνω να αντικαταστήσει την προσωρινή Πολιτική και Οργανωτική Επιτροπή που είχαν αναδειχθεί από την ιδρυτική συνδιάσκεψη του ΕΠΑΜ, ένα νέο κεντρικό συντονιστικό όργανο με την επωνυμία Κεντρική Πολιτική Επιτροπή (ΚΠΕ). Κατά τη γνώμη μου η ΚΠΕ πρέπει να απαρτίζεται από 25 τακτικά μέλη και 5 αναπληρωματικά. Όλα θα πρέπει να εκλέγονται από το συνέδριο. Η θητεία κάλλιστα μπορεί να είναι περιορισμένη με βάση το καταστατικό, ή το συνέδριο.
Η ΚΠΕ δεν είναι καθοδηγητικό όργανο, αλλά κεντρικό συντονιστικό με βασική αρμοδιότητα να επιβλέπει την εφαρμογή των αποφάσεων του συνεδρίου και να συντονίζει κεντρικά την δράση του ΕΠΑΜ. Η ΚΠΕ πρέπει από την στιγμή που εκλεγεί και συγκροτηθεί σε σώμα να δημιουργήσει μια Κεντρική Γραμματεία για την διαχείριση των δεδομένων του ΕΠΑΜ και ένα Κεντρικό Ταμείο.
Τα μέλη της ΚΠΕ μοιράζονται συγκεκριμένες αρμοδιότητες και ελέγχονται γι’ αυτές. Επίσης η ΚΠΕ έχει το δικαίωμα να απαλλάξει από τα καθήκοντά του οποιοδήποτε μέλος της δεν μπορεί για αντικειμενικούς, ή υποκειμενικούς λόγους να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Την θέση του την καταλαμβάνει εκλεγμένο από το συνέδριο αναπληρωματικό μέλος, είτε συμπληρώνεται με πρόταση από τους τομείς.
Επίσης, μπορεί να τεθεί θέμα ανάκλησης για οποιοδήποτε μέλος της ΚΠΕ από οποιοδήποτε μέλος του ΕΠΑΜ. Η ανάκληση συζητείται από την ΚΠΕ, αλλά την απόφαση παίρνει ο τομέας που ανήκει το μέλος της ΚΠΕ για το οποίο έχει τεθεί θέμα. Η συμπλήρωση της θέσης σε περίπτωση ανάκλησης γίνεται με τον τρόπο που έχει προαναφερθεί.
Οι τακτικές συνεδριάσεις της ΚΠΕ γίνονται ανά μήνα, ή νωρίτερα αν απαιτηθεί από τις εξελίξεις. Κατά τις συνεδριάσεις κρατώνται στενογραφημένα ή μαγνητοφωνημένα πρακτικά, τα οποία μέσα σε τακτό χρονικό διάστημα δημοσιοποιούνται σύμφωνα με απόφαση της ΚΠΕ. Την μέριμνα για την τακτική ή έκτακτη σύγκληση της ΚΠΕ αναλαμβάνει η Κεντρική Γραμματεία. Για τα μέλη της ΚΠΕ που βρίσκονται στην επαρχία, η Κεντρική Γραμματεία αναλαμβάνει να τα εξυπηρετήσει είτε με έγκαιρη τακτοποίηση της μετακίνησης και διαμονής τους, είτε με την ζωντανή σύνδεση μέσω διαδικτύου για την συμμετοχή τους στην συνεδρίαση.
Η ΚΠΕ αντιπροσωπεύει το ΕΠΑΜ στις σχέσεις του με όλα τα άλλα πολιτικά σχήματα και τους επίσημους θεσμούς της χώρας. Έχει την ευθύνη για την συγκρότηση κεντρικών πρωτοβουλιών με σκοπό την διεύρυνση των δραστηριοτήτων του ΕΠΑΜ, την εξειδίκευση σε προγραμματικό επίπεδο των πολιτικών του προτάσεων και την διευκόλυνση της δράσης των τομέων και των πυρήνων.
Η ΚΠΕ έχει την ευθύνη να βοηθήσει στην συγκρότηση κλαδικών ΕΠΑΜ, όπως το ΕΠΑΜ καλλιτεχνών, των Νομικών, της Υγείας, της Παιδείας, το Εργατικό και Συνδικαλιστικό ΕΠΑΜ, κοκ. Οι τομείς αυτοί του ΕΠΑΜ συγκροτούνται από τα μέλη των πυρήνων του και έχουν σαν βασική τους αποστολή την προβολή και εξειδίκευση θέσεων σχετικά με τα πεδία ευθύνης τους, όπως και εξειδικευμένες δράσεις για την ανάδειξη των ζητημάτων που τους απασχολούν, αλλά και για την αναμόρφωση της κοινωνίας.
Παραμένει ωστόσο το ζήτημα της νομικής μορφής του Μετώπου. Κι αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τους ισχύοντες νόμους του ελληνικού κράτους. Υπάρχει η άποψη ότι το ΕΠΑΜ δεν χρειάζεται νομική μορφή. Όμως, κάτι τέτοιο εκθέτει τη δράση των πυρήνων του ΕΠΑΜ σε κάθε λογής δίωξη και περιορίζει εκ των πραγμάτων την εμβέλειά του σ’ αυτήν ενός συλλόγου, ή ενός γκρουπούσκουλου σαν αυτά που αφθονούν στο περιθώριο της επίσημης πολιτικής. Η νομική μορφή δεν έχει άμεση σχέση με την ίδια την συγκρότηση του Μετώπου, αλλά μόνο με τον τρόπο που αυτό αναγκαστικά πρέπει να δράσει εντός των υπαρχόντων πλαισίων του νόμου.
Εκτός κι αν εκτιμά κανείς ότι πρέπει το ΕΠΑΜ να κινηθεί εκτός νόμου. Πέρα από τους προφανείς κινδύνους και τις απειλές που θα είχε κάτι τέτοιο για όλα τα μέλη και τους φίλους του ΕΠΑΜ, για την πλατύτητα που πρέπει να έχει η οργανωμένη δράση του ΕΠΑΜ, αυτή η λογική δεν έχει καμιά σχέση με ένα αυθεντικό μέτωπο που θέλει να είναι ανοιχτό σ’ όλο τον λαό. Άλλωστε καμιά λαϊκή οργάνωση δεν παραιτείται από την νομιμότητα, εκτός κι αν αναγκαστεί από την ίδια την εξουσία. Δυστυχώς, η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει κανέναν άλλο πιο πρόσφορο τρόπο πολιτικής δράσης εκτός από το να καταθέσει κανείς όνομα, σύμβολο και καταστατικό στον Άρειο Πάγο ως «πολιτικό κόμμα». Με το να κάνει κάτι τέτοιο το ΕΠΑΜ αλλάζει τίποτε επί της ουσίας ως προς την συγκρότηση, την λειτουργία και τους στόχους του; Κατά τη γνώμη μου όχι, απλά διευκολύνει την πολιτική του δράση ως προς τις απαιτήσεις του νόμου και επιτρέπει ακόμη και με το νόμο σε όλα τα μέλη του να έχουν κατοχυρωμένα από το καταστατικό του δικαιώματα και υποχρεώσεις. Τίποτε περισσότερο. Όπως και να έχει την απόφαση για κάτι τέτοιο οφείλει να την πάρει το επικείμενο 1ο τακτικό συνέδριο του ΕΠΑΜ.
5/1/2012
Δημήτρης Καζάκης |
