Η "διάσωση" των ισπανικών τραπεζών, νέος γύρος στην κρίση του ευρώ

Την ικανοποίηση τους για την συμφωνία “διάσωσης” των ισπανικών τραπεζών με την παρέμβαση της Ευρωζώνης και την βοήθεια (αλλά όχι την χρηματοδότηση) του ΔΝΤ εκφράζουν διεθνείς παράγοντες χωρίς να υπεισέρχονται σε λεπτομέρειες για τη συμφωνία, οι οποίες παραμένουν ασαφείς. Πρόκειται για την συμφωνία να δοθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) 100 δις ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των Ισπανικών τραπεζών. Με την συμφωνία αυτή όλοι δηλώνουν περιχαρείς. Οι χώρες της Ευρωζώνης δίνουν με την απόφασή τους να χορηγήσουν βοήθεια στην Ισπανία ένα πολύ σαφές μήνυμα στις αγορές όσον αφορά την αποφασιστικότητά τους να ενεργήσουν δραστικά για να αποφευχθεί η διάχυση της κρίσης, δήλωσε ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ Όλι Ρεν.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος εκλέχθηκε πέρυσι τον Δεκέμβριο με συνθήματα παραπλήσια ενάντια στην επιβολή των μνημονίων εντός του ευρώ, προσπάθησε να πείσει την ισπανική κοινή γνώμη ότι μια διάσωση των τραπεζών της χώρας από την ΕΕ θα βοηθήσει να στηριχθεί η προβληματική οικονομία χωρίς να επιβληθούν οι θυσίες των άλλων ευρωπαϊκών διασώσεων, καθώς μια νέα δημοσκόπηση έδειξε κατακόρυφη πτώση στην υποστήριξη του ισπανική πολιτικού.

«Θα επιτρέψει την επανέναρξη των πιστώσεων προς τις οικογένειες, τους επιχειρηματίες, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν όλα τα έργα τους,» είπε ο κ. Ραχόϊ σε τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου αφού η κυβέρνησή του συμφώνησε αργά το Σάββατο να ζητήσει ποσό € 100 δισεκατομμυρίων ως ενίσχυση από την ΕΕ για τις τράπεζες της Ισπανίας. Πρόσθεσε ότι η κίνηση αυτή θα βοηθήσει να αντιμετωπιστεί η μακρόχρονη κρίση χρέους της ζώνης του ευρώ. «Το ευρωπαϊκό σχέδιο, το μέλλον του ευρώ και το τραπεζικό μας σύστημα κέρδισαν χθες νέα αξιοπιστία», πρόσθεσε.

Με κοινή δήλωσή τους ο Μπαρόζο και ο Όλιν Ρεν χθες Κυριακή είπαν: «Χαιρετίζουμε τη σημερινή ανακοίνωση της Ισπανίας για την πρόθεσή της να ζητήσει την υποστήριξη της ζώνης του ευρώ με σκοπό την αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, όπως και τη θετική ανταπόκριση της Ευρωομάδας σε αυτό. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να προχωρήσει γρήγορα με την απαραίτητη επί τόπου αξιολόγηση, σε στενή συνεργασία με την ΕΚΤ, την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή και το ΔΝΤ, και να προτείνει τους κατάλληλους όρους για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Με αυτή την ριζική αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, μαζί με την καθορισμένη συνεχή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής εξυγίανσης, είμαστε βέβαιοι ότι η Ισπανία μπορεί να επανακτήσει σταδιακά την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των συμμετεχόντων στην αγορά και να δημιουργήσει τις συνθήκες για την επιστροφή στην αειφόρο ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας.»

Οι αγορές άρχισαν να παίρνουν τα πάνω τους, το ίδιο και το ευρώ έναντι του δολαρίου, ενώ ακόμη και το επιτόκιο των δεκαετών ομολόγων άρχισε να πέφτει από το 6,5% και να πλησιάζει το 6%. Όλα αυτά δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσουν, διότι πολύ απλά είναι μια διαδικασία επανατοποθέτησης των στοιχημάτων από τους κερδοσκόπους στις διάφορες αγορές μετοχών, νομισμάτων και ομολόγων. Πίσω όμως από αυτή την τεχνητή ικανοποίηση, κρύβεται μια πολύ προβληματική κατάσταση. Τα 100 δις ευρώ που πήρε η Ισπανία πηγαίνουν αποκλειστικά στις τράπεζες ως ανακεφαλαιοποίηση. Τι σημαίνει αυτό; Τα ενεργητικά των τραπεζών ολοένα και περισσότερο παρουσιάζουν ζημιές, λόγω «τοξικών» τίτλων (κυρίως της αγοράς ακινήτων της οποίας η φούσκα έπληξε βαθιά τις ισπανικές τράπεζες) και της αύξησης του ποσοστού των χορηγήσεων που γίνεται προβληματική η εξυπηρέτησή τους λόγω της ύφεσης. Τις ζημιές αυτές κανονικά καλούνται να τις καλύψουν οι μέτοχοι των τραπεζών με αυξήσεις κεφαλαίου. Λόγω όμως της κατάστασης των ιδιωτικών χρηματιστικών αγορών, αυτό δεν μπορεί να γίνει γιατί οι ιδιώτες επενδυτές δεν βλέπουν τον λόγο να χρηματοδοτήσουν ένα τραπεζικό σύστημα που χάνει συστηματικά, τότε έρχεται το κράτος και φορτώνει στον φορολογούμενο την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Τα χρήματα αυτά δεν προορίζονται για την πραγματική οικονομία, όπως ισχυρίζονται οι απατεώνες πολιτικοί, αλλά να καλύψουν τις ζημιές των ενεργητικών των τραπεζών. Επιπλέον, πρέπει να πάρουμε υπόψη ότι τα χρήματα αυτά είναι δανεικά. Με άλλα λόγια τα παίρνει ο δάνειο το κράτος και έτσι προστίθενται στο δημόσιο χρέος της χώρας που καλείται να πληρώσει η πραγματική οικονομία, δηλαδή ο φορολογούμενος. Τα 100 δις ευρώ της διάσωσης των τραπεζών της Ισπανίας θα προστεθούν στο ήδη υφιστάμενο δημόσιο χρέος της χώρας και έτσι από 735 δις ευρώ, ή το 68,9% του ΑΕΠ, που ήταν στα τέλη του 2011, θα εκτιναχθεί πάνω από τα 846 δις ευρώ, ή στο 79% του ΑΕΠ της Ισπανίας.

Όσο κι αν θελήσουν να κρύψουν το πρόσθετο χρέος του Ισπανικού κράτους με τεχνάσματα, η αλήθεια δεν αλλάζει. Τα 100 δις ευρώ της διάσωσης τα επωμίζεται το Ισπανικό κράτος. Η κρίση χρέους μπαίνει σε νέα φάση με την Ισπανία πολύ σύντομα να συγκαταλέγεται στις χώρες υπό επίσημη χρεοκοπία. Αυτό το ξέρουν οι αγορές και θα δούμε μεγάλα σκαμπανεβάσματα καθώς θα επιχειρεί η Ισπανία να αντλήσει από τις αγορές τα 36 δις ευρώ που χρειάζεται για να καλύψει τις δανειακές της ανάγκες για το 2012. Η ΕΚΤ και οι τράπεζες θα κληθούν να συνδράμουν με νέες παρεμβάσεις και έτσι ο φαύλος κύκλος θα συνεχίζεται.

Μεγάλο ψέμα επίσης είναι και ο ισχυρισμός ότι η διάσωση δεν θα συνοδευτεί με μνημόνια, ή νέα μέτρα άγριας λιτότητας. Επίσημα δεν έχουν διευκρινιστεί οι όροι του δανείου, ούτε οι προϋποθέσεις πολιτικής για τις οποίες κάνουν λόγο οι Μπαρόζο και Ρεν στην κοινή τους δήλωση.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο προϋπολογισμός του 2012 για την Ισπανία είναι ο χειρότερος από άποψη λιτότητας και περικοπών των τελευταίων 30 ετών. Και επιβλήθηκε με βασικό επιχείρημα την αποτροπή από την προσφυγή στον μηχανισμό διάσωσης της ευρωζώνης. Ωστόσο, η πολιτική άγριας λιτότητας οδήγησε σε επιδείνωση της κατάστασης της εσωτερικής αγοράς με αποτέλεσμα τον Απρίλιο ο όγκος λιανικού εμπορίου να πέφτει με -9,8%! Η κρίση με την Bankia που πυροδότησε την νέα ευρωπαϊκή διάσωση τραπεζών, ήταν αποτέλεσμα της διόγκωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Πόσο είναι δυνατόν να μην υπάρξει ραγδαία επιδείνωση της όλης κατάστασης όταν η Ισπανία έχει τον υψηλότερο δείχτη ανεργίας στην υφήλιο που συνεχίζει να αυξάνει, ενώ τα μισά από τα ομόσπονδα κρατίδια που την αποτελούν έχουν επίσημα χρεοκοπήσει;

Η κατάσταση αυτή είναι γενικευμένη στην ευρωζώνη. Δείτε π.χ. το διάγραμμα που δημοσίευσε το τελευταίο Economist για τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών σε χώρες της ΕΕ. Οι ανάγκες αυτές που μέχρι το τέλος του 2012 θα έχουν αυξηθεί υπέρμετρα και θα οδηγήσουν ξανά και ξανά τις τράπεζες στο χείλος της καταστροφής και τα κράτη μαζί με την ΕΚΤ σε νέες απανωτές διασώσεις με το δημόσιο χρέος να εκτινάσσεται σε νέα ύψη. Αν σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά γίνονται σε ένα έτος που η ίδια η Κομισιόν εκτιμά ότι θα είναι το χειρότερο από πλευράς ύφεσης για όλες τις οικονομίες της ευρωζώνης και της ΕΕ (με πιθανή εξαίρεση την Γερμανία, αν και τα τελευταία στοιχεία υποδηλώνουν ύφεση στις εξαγωγές της) από το κραχ του 2008, τότε δεν πρέπει να εκπλαγεί κανείς αν μετεξελιχθεί σε έτος ολοκαύτωμα για το ευρώ.

Αυτός είναι ο λόγος που η Moody’s στις 9/6 βγήκε με την προειδοποίηση ότι «οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ισπανία και την Ελλάδα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναθεωρήσεις στην βαθμολογία και τις δράσεις για πολλές από τις χώρες της ευρωζώνης». Όλα δείχνουν ότι η κρίση του ευρώ πέρασε σε νέα φάση, που ίσως να είναι και η τελική. Ελπίζω μόνο οι λαοί, με πρώτο τον ελληνικό, να βρουν το κουράγιο να ξεμπερδέψουν μια και καλή με το καθεστώς του ευρώ, πριν καταρρεύσει πάνω στα κεφάλια τους το σαθρό οικοδόμημα της ευρωζώνης.