H αναθεώρηση της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος.

Με τις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό επιχειρείται μια ριζική αναθεώρηση της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος. Υπάρχουν πολλές “περίεργες” απόψεις, αλλά Ιδιαίτερη εντύπωση κάνει η θέση 27, η οποία ούτε λίγο, ούτε πολύ εξορκίζει την πολιτική του λαϊκού μετώπου. Καταδικάζει, δηλαδή την πολιτική που επέτρεψε στα ΚΚ να ηγηθούν στα κινήματα αντίστασης και έτσι να τους ανοίξει ο δρόμος για την εξουσία. Αντί να ψάξουν και να βρουν γιατί μια πετυχημένη τακτική κατέληγε συχνά σε ήττα, προτιμούν να θάψουν συνολικά τη λογική του λαϊκού μετώπου. Γιατί; Ποιο είναι το ζητούμενο για τις Θέσεις; Να ερευνήσουν το τι συνέβη πραγματικά, ή να δυσφημίσουν την μόνη τακτική που έχει νόημα και για την εποχή μας;

Η κριτική οφείλει να σέβεται την ιστορική αλήθεια. Κι αυτό δεν συμβαίνει με τις Θέσεις. Γιατί πως γίνεται να ισχυρίζεται κανείς που γνωρίζει έστω και ελάχιστα την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος, ότι τα ΚΚ «δε διαμόρφωσαν στρατηγική μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου ή του απελευθερωτικού αγώνα σε πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας»; Και η τακτική του Λαϊκού Μετώπου, τι ήταν; Μπορεί κανείς να διαφωνεί μ’ αυτή την τακτική, δικαίωμά του. Όμως δεν έχει δικαίωμα να τη διαστρεβλώνει.

Τι ήταν το ΕΑΜ; Δεν ήταν τακτική κατάκτησης της εξουσίας; Και η κυβέρνηση του βουνού (ΠΕΕΑ) τι ήταν, φάντασμα ή πρόπλασμα της νέας εξουσίας; Το γεγονός ότι η ηγεσία του κινήματος παρέδωσε την εξουσία, ενώ πρακτικά την κατείχε, σημαίνει ότι δεν διέθετε τακτική κατάκτησης της εξουσίας; Ή πολύ περισσότερο ότι το ΕΑΜ δεν αποτελούσε τακτική κατάκτησης της εξουσίας; Στην πραγματικότητα το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ ήταν στην κατοχή ότι το κίνημα των σοβιέτ στις παραμονές της Οκτωβριανής. Το γεγονός ότι η ηγεσία του κινήματος στάθηκε «πολύ λίγη» για τα μέτρα, το χαρακτήρα και το εύρος του κινήματος που ηγήθηκε, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό καθαυτό το κίνημα δεν αντιπροσώπευε μια νέα εξουσία για την Ελλάδα.

Όμως, δεν είχαμε μόνο ήττες. Υπήρξαν και οι λαϊκές δημοκρατίες. Τι ήταν αυτές; Πως το κίνημα κατόρθωσε να πάρει και να κρατήσει την εξουσία σ’ αυτές τις χώρες; Τα αντικομουνιστικά επιτελεία του ιμπεριαλισμού ισχυρίζονται εδώ και δεκαετίες ότι οι λαϊκές δημοκρατίες ήταν προϊόν της επιβολής του κόκκινου στρατού και όχι της επαναστατικής έγερσης των λαών στις χώρες αυτές. Συμμερίζονται αυτή την άποψη οι Θέσεις; Δυστυχώς ναι! Γιατί τι άλλο σημαίνει η διατύπωση ότι «η αντιφασιστική πάλη οδήγησε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, με την καθοριστική υποστήριξη των λαϊκών κινημάτων από τον Kόκκινο Στρατό, μόνο σε χώρες της Kεντρικής και Aνατολικής Eυρώπης.» Έτσι ξέρει να γράφει σήμερα την ιστορία η ΚΕ του ΚΚΕ; Με τα επιχειρήματα και τη λογική του αντιπάλου;

Στα τέλη του πολέμου το κομμουνιστικό κίνημα είχε αναδειχθεί σε κυρίαρχη πολιτική δύναμη στην Ευρώπη. Τα ΚΚ συμμετείχαν στις πρώτες μεταπολεμικές κυβερνήσεις 12 ευρωπαϊκών χωρών, εκτός εκείνων που έγιναν λαϊκές δημοκρατίες. Πως συνέβη αυτό; Λόγω του κόκκινου στρατού; Όχι βέβαια. Η τακτική του λαϊκού μετώπου τα είχε αναδείξει στην ηγεσία του αντιφασιστικού αγώνα και επομένως στην ηγεσία της πάλης για την εξουσία.

Γιατί δεν μπόρεσαν να κρατηθούν στην εξουσία; Διότι πολύ απλά εγκατέλειψαν την πολιτική του λαϊκού μετώπου. Αρνήθηκαν να την φέρουν σε πέρας και να υποστηρίξουν έως το τέλος τη λαοκρατία, που αποτελούσε απαίτηση του αντιφασιστικού αγώνα, αλλά και της ίδιας της εργατικής τάξης σ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης μετά την απελευθέρωση. Έτσι στη Γαλλία το ΚΚ υποτάσσεται στον Ντε Γκολ και αρνείται να υπερασπιστεί το αίτημα της λαοκρατίας. Στην Ιταλία συμβαίνει κάτι ανάλογο με το πρόσχημα να μην επαναληφθούν τα Δεκεμβριανά της Ελλάδας. Στην Ολλανδία το ΚΚ αποδέχεται την επιστροφή του βασιλιά. Το ίδιο συμβαίνει και στις Σκανδιναβικές χώρες.

Όλα αυτά συμβαίνουν κατ’ εντολή, ή με τις ευλογίες του Στάλιν, που πάνω απ’ όλα έθετε τη διατήρηση της συμμαχίας με τους ιμπεριαλιστές συμμάχους. Προκειμένου να μη δυσαρεστηθούν οι σύμμαχοι, τα κινήματα αντίστασης και τα ΚΚ έπρεπε να εγκαταλείψουν την τακτική του λαϊκού μετώπου προς όφελος μιας δοτής «εθνικής ενότητας» με την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό. Γι’ αυτό και ο Στάλιν κοιτούσε αδιάφορα όταν το 1944 συντρίβεται από τους συμμάχους και τους βασιλικούς το κίνημα στο Βέλγιο και συμβαίνουν τα Δεκεμβριανά στην Ελλάδα. Όταν το 1945-46 οι αγγλο-αμερικάνοι διαλύουν με τη βία τις εργατικές επιτροπές στη δυτική Γερμανία, όπως είχαν κάνει και στην Ιταλία. Όταν την ίδια περίοδο καταστέλλουν το εργατικό κίνημα στην Αυστρία, ώστε να εξαλειφθεί η «κομμουνιστική απειλή» στη χώρα αυτή. Όταν κατασφάζουν τα εθνικαπελευθερωτικά κινήματα στην Αίγυπτο (1944), Αλγερία (1944), Ινδονησία (1945), Ινδοκίνα (1945), Κίνα (1946), Μέση Ανατολή (1946), κοκ. Σ’ όλες τις περιπτώσεις η ΕΣΣΔ δεν υψώνει ούτε καν φωνή διαμαρτυρίας.

Θα μπορούσε να υπάρξει αντιφασιστικός αγώνας, ΕΑΜ και λαϊκές δημοκρατίες χωρίς την τακτική του λαϊκού μετώπου; Και βέβαια όχι. Ποια ήταν η απάντηση του κινήματος στο πρόβλημα της εξουσίας; Το πρόγραμμα της λαοκρατίας. Τι ήταν η λαοκρατία; Δεν ήταν τίποτε άλλο από την παλιά διεκδίκηση της ΚΔ της εποχής του Λένιν για ενιαιομετωπικές ή εργατικές κυβερνήσεις, οι οποίες «δεν είναι δικτατορίες του προλεταριάτου και ούτε μεταβατικές μορφές, ιστορικά αναπόφευκτες, προς τη δικτατορία του προλεταριάτου, αλλά εκεί όπου σχηματίζονται μπορούν να χρησιμεύσουν σαν αφετηρίες για τον αγώνα για τη δικτατορία αυτή.» (Ου. Φόστερ, Ιστορία των Τριών Διεθνών, σ. 429) Με άλλα λόγια η λαοκρατία ήταν μια «ενδιάμεση μορφή εξουσίας», που η υλοποίησή της θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την δικτατορία του προλεταριάτου. Ήταν ένα αίτημα που συσπείρωνε τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού και εξέφραζε την επαναστατική διάθεσή του να σπάσει τα δεσμά της κυριαρχίας του κεφαλαίου. Μόνο που τα ΚΚ βρέθηκαν στην πιο κρίσιμη στιγμή να υπολείπονται σοβαρά των διαθέσεων και των αιτημάτων των μαζών, αλλά και των καθηκόντων που τα ίδια είχαν θέσει στον εαυτό τους, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την ήττα.

Υπάρχει έστω κι ένα παράδειγμα επαναστατικού κινήματος που έφτασε να διεκδικεί την εξουσία, χωρίς μεταβατικό πρόγραμμα, χωρίς να προτείνει «ενδιάμεσες μορφές» και αιτήματα; Κανένα. Η άποψη των Θέσεων ότι «σημειώθηκε υποχώρηση από τη θέση ότι ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό δε μεσολαβεί κάποιο ενδιάμεσο κοινωνικό σύστημα, επομένως και ενδιάμεση πολιτική εξουσία ανάμεσα στην αστική και την επαναστατική εργατική εξουσία», δεν έχει σχέση ούτε με την πραγματικότητα της ταξικής πάλης, ούτε με τον μαρξισμό και τον λενινισμό. Ακριβώς αυτή την άποψη πρόβαλε ο Ζηνόβιεφ όταν προσπαθούσε να ερμηνεύσει τη λενινιστική θέση για εργατική κυβέρνηση σαν «όρο ισοδύναμο της διχτατορίας του προλεταριάτου» (Ιστορία της Τρίτης Διεθνούς, ΣΕ, σ. 174), ώστε να την αδειάσει από τον ενιαιομετωπικό, μεταβατικό, ενδιάμεσο χαρακτήρα της. Ποιος θα το φανταζόταν ότι αυτή την παλιά χρεοκοπημένη Ζηνοβιεφική άποψη θα νεκρανάσταιναν σήμερα οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για να αναθεωρήσουν την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.