Η χώρα πωλείται όπως είναι «επιπλωμένη» βγάζοντας στο σφυρί μνημεία και μουσεία.

Τα εταιρικά λογότυπα που από φέτος εμφανίζονται σε παραστάσεις του Ηρωδείου και της Επιδαύρου προκάλεσαν αντιδράσεις και συζητήσεις για τη χρήση των μνημείων. «Άραγε, οι «φίρμες» απειλούν τα αρχαία μνημεία;», αναρωτιέται πονηρά η καλή μας Καθημερινή, μια από τις ναυαρχίδες των μέσων μαζικής εξαπάτησης.

Τα εταιρικά λογότυπα της Levi’s, των McDonalds, της Apple, της Marlboro και άλλων κυρίως πολυεθνικών εταιρειών, όπως εκείνα που «κόσμησαν» τα σκηνικά της όπερας «Μαντάμα Μπατερφλάι» η οποία παρουσιάζεται στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή, θα πρέπει να τα συνηθίσουμε να «ομορφαίνουν» τα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της χώρας. Ενώ Μερικές μέρες πριν, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο εξέφρασε τους προβληματισμούς του για ένα άλλο λογότυπο, αυτό της «Coca-Cola» που αποτελεί μέρος του σκηνικού της «Μήδειας» που θα ανέβει στην Επίδαυρο τον Ιούλιο από τον σκηνοθέτη Φρανκ Κάστορφ.

Πολύ σύντομα οι εταιρικές χορηγίες θα καθορίζουν το αισθητικό ύφος, το ήθος και το ρεπερτόριο των αρχαίων θεάτρων. Θα καθορίζουν απευθείας την ποιότητα των παραστάσεων, αλλά και των θιάσων. Η αισθητική του μάρκετινγκ, της εταιρικής διαφήμισης και του πιο χυδαίου καταναλωτισμού, θα αντικαταστήσει πλήρως ότι έχει απομείνει από την αισθητική της τέχνης. Κυρίως της μεγάλης κλασσικής τέχνης.

Ε, και ποιος νοιάζεται; Ξεσηκώθηκε ο καλλιτεχνικός κόσμος; Ξεσηκώθηκε μήπως η διανόηση της χώρας; Όχι βέβαια. Άλλωστε η αισθητική του δούναι-λαβείν έχει εδώ και χρόνια επιβληθεί βάναυσα στην αισθητική της τέχνης. Με αποτέλεσμα να έχουμε μια ολόκληρη γενιά, τη νεότερη γενιά, που δεν έχει καν τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια αξιοπρεπή έστω παράσταση αρχαίου δράματος, ή κλασσικού ρεπερτορίου, που να σέβεται στοιχειωδώς το αρχικό έργο.

Τα μεγάλα έργα των δημιουργών της αρχαιότητας, αλλά και του κλασικού ρεπερτορίου, έχουν καταντήσει πια μια χυδαία πρόφαση, ένα πρόσχημα «σύγχρονης ερμηνείας» όπου εκτονώνεται κάθε λογής διπολική διαταραχή, ή άλλου είδους ψυχασθένεια των συντελεστών της. Όπου η πιο πρόστυχη ιδιοτέλεια, μαζί με τη μετριότητα - που σήμερα συνηθίζεται να βαφτίζεται «ταλέντο» - την ιδεοληψία, την κακεντρέχεια, την αμορφωσιά, την απίστευτη μεροληψία σε βάρος του κλασικού έργου, την αποθέωση των σκηνικών ευρημάτων με σκοπό τον φτηνό εντυπωσιασμό του αδαούς και αδιάφορου κοινού, αλλά και η κυριαρχία της αισθητικής τηλεοπτικού σήριαλ σαπουνόπερας, επιδεικνύονται με στόμφο ως ανώτερη μορφή τέχνης.

Ποιος λοιπόν να αντιδράσει; Οι σκηνοθέτες, οι ηθοποιοί, οι μουσικοί; Ποιος;

Πόσοι αντέδρασαν όταν το Φεβρουάριο φέτος αιφνιδιαστικά κατατέθηκε νομοσχέδιο με βάση το οποίο τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά μουσεία της χώρας μετατράπηκαν από δημόσια ιδρύματα σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ); Μόνο οι αρχαιολόγοι και οι αρχαιοφύλακες. Κανείς άλλος εκτός από το διδακτικό προσωπικό του Αρχαιολογικής σχολής του Ιόνιου Πανεπιστημίου.

Σύμφωνα με το νόμο αυτό προτείνεται μεταξύ των άλλων η μετατροπή των πέντε μεγαλύτερων αρχαιολογικών μουσείων της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) σε ΝΠΔΔ. Χωρίς να καθίσταται σαφές και κατανοητό ακόμη και από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το Σ/Ν ποια είναι η ανάγκη αυτής της μετατροπής του νομικού καθεστώτος των Μουσείων.

Ακόμη κι όσοι αντέδρασαν δεν έχουν κατανοήσει το λόγο, όπως μου δόθηκε η ευκαιρία να διαπιστώσω από πρώτο χέρι.

Η μετατροπή των μουσείων από δημόσια ιδρύματα σε ΝΠΔΔ γίνεται πρώτα και κύρια για να κατατεθούν οι εισπράξεις τους, δηλαδή τα ταμειακά τους διαθέσιμα στο «Κοινό Κεφάλαιο Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου και Ασφαλιστικών Ταμείων» της Τράπεζας της Ελλάδας. Αυτό γίνεται κατ’ απαίτηση του κατάπτυστου ν. 2469/1997 του Σημίτη, με βάση τον οποίο τα ταμειακά διαθέσιμα των ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Ταμείων κατατίθενται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδας, προκειμένου να επενδυθούν σε ομόλογα και άλλα χρεόγραφα.

Μέσω του «κοινού κεφαλαίου» αυτού το υπουργείο οικονομικών σε συνεννόηση αποκλειστικά με την Τράπεζα της Ελλάδας, δανείζεται – στην ουσία υπεξαιρεί – τα ταμειακά διαθέσιμα με τη μορφή «συμφωνίας επαναγοράς» (repos). Έτσι στη θέση του ρευστού, τα ΝΠΔΔ και τα Ασφαλιστικά Ταμεία, έχουν φορτωθεί repos.

To ύψος του χρέους που έχει φορτώσει το υπουργείο οικονομικών στα ΝΠΔΔ και τα Ασφαλιστικά Ταμεία ανερχόταν σε 62,8 δις ευρώ στις 31/12/2022. Ενώ στις 30 Απριλίου 2023, ανερχόταν σε άνω των 63 δις ευρώ.

Στο διάγραμμα που παραθέτουμε βλέπουμε την εξέλιξη του χρέους που έχει φορτώσει το υπουργείο οικονομικών στο τέλος κάθε έτους από το 2010 έως το 2022. Από το 2014 ξεκίνησε ο δανεισμός του υπουργείου οικονομικών παρέχοντας repos στο «κοινό κεφάλαιο» έναντι ρευστού. Έως τότε ο δανεισμός γινόταν κυρίως με έντοκα γραμμάτια βραχυχρόνιου χρέους, τα οποία θα μπορούσαν – σε περίπτωση ανάγκης – να ρευστοποιηθούν από τα ΝΠΔΔ στη δευτερογενή αγορά τίτλων.

Οι «συμφωνίες επαναγοράς» (repos) του υπουργείου οικονομικών δεν μπορούν να εξαργυρωθούν στη δευτερογενή αγορά. Τα ΝΠΔΔ που διαθέτουν στα ταμία τους repos έναντι ρευστού, είναι παγιδευμένα. Εξαρτώνται αποκλειστικά από τη δυνατότητα του υπουργείου οικονομικών να εξοφλήσει τα repos.

Από το 2018, όταν η κυβέρνηση Τσίπρα υποτίθεται ότι έβγαλε την Ελλάδα από τα μνημόνια, ο δανεισμός του υπουργείου οικονομικών από τα ΝΠΔΔ και τα Ασφαλιστικά Ταμεία, έγινε ο βασικός μοχλός νέου δανεισμού του κράτους. Γι’ αυτό και κυριολεκτικά ξέφυγε το σύνολο των τίτλων του ελληνικού δημοσίου από τη διαχείριση του «κοινού κεφαλαίου» της Τράπεζας της Ελλάδας. 

Το χρέος αυτό δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από το υπουργείο οικονομικών. Διότι πολύ απλά δεν μπορεί να δανειστεί από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Δανείζεται ως επί το πλείστον από τις εγχώριες τράπεζες, αλλά και από άνωθεν επιλεγμένους επενδυτές του εξωτερικού, που ούτε το Ελεγκτικό Συνέδριο, ούτε κανείς άλλος αποκαλύπτει.

Η μετατροπή των μεγαλύτερων μουσείων της χώρας σε ΝΠΔΔ εξυπηρετεί αφενός το νέο δανεισμό, που έχει ανάγκη το υπουργείο οικονομικών για να μην χρειαστεί να κηρύξει παύση πληρωμών προς τους κατόχους του κρατικού χρέους της Ελλάδας. Αφετέρου, την προώθηση Συμπράξεων Δημόσιων Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) με τα μουσεία, αλλά και την εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων διαχείρισης.

Έτσι πολύ σύντομα τα μουσεία της χώρας θα στεγάζουν εταιρικά γκαλά, εκθέσεις και δεξιώσεις μεγιστάνων δίπλα στα πολύτιμα εκθέματα. Ενώ το προσωπικό τους θα τελεί υπό την δαμόκλεια σπάθη ελαστικών σχέσεων εργασίας και διαχείρισης από ΣΔΙΤ. Τόσο απλά και τόσο καθαρά.

Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι οι αρχαιολογικοί θησαυροί της χώρας, τα μνημεία της και οι αρχαιολογικοί χώροι, συμπεριλαμβανομένης και της Ακρόπολης, έχουν περάσει στην κατοχή του Υπερταμείου. Το μόνο που μένει είναι να δούμε διαφημιστικά μπάνερ να κοσμούν τον Παρθενώνα και άλλα μνημεία της χώρας. Η Ελλάδα δεν πουλιέται μόνο ως επικράτεια, ως λαός και έθνος, αλλά και ως ιστορία. Μπράβο μας!