Γιατί τέτοια επιμονή στο όνομα;

Σε καλό κλίμα, όπως ειπώθηκε, ήταν οι συζητήσεις των δυο φερόμενων ως πρωθυπουργών, Τσίπρα και Ζάεφ. Κι όλα αυτά στο περιθώριο της συνάντησης του Νταβός, όπου παραβρέθηκαν και οι δυο τους. Χωρίς βέβαια να εξηγήσουν το γιατί. Ποιο συμφέρον και σκοπιμότητα άραγε τους έφερε στο Νταβός, στην ετήσια παγκόσμια συνάντηση των μεγαλύτερων αρπακτικών του πλανήτη; Πρόκειται για μια συνάντηση «to know us better» όσων δουλεύουν για τα συμφέροντα του 1% του πλανήτη που ελέγχει πάνω από το 82% του παγκόσμιου πλούτου, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Oxfam.

Στο περιθώριο λοιπόν αυτής της συνάντησης οι δυο δοτοί πρωθυπουργοί μας ανακοίνωσαν ότι πάνε για συμφωνία για το όνομα. Για τον σκοπό αυτό ο κ. Ζάεφ δήλωσε ότι δεν υπάρχει κανενός είδους διεκδίκηση έναντι της Ελλάδας. Δήλωσε επίσης ότι το αεροδρόμιο των Σκοπίων θα αλλάξει το όνομά του από «Μέγας Αλέξανδρος» σε κάτι άλλο. Ο οδικός άξονας Σκοπίων-Θεσσαλονίκης θα ονομαστεί Λεωφόρος Φιλίας, κοκ.

Πολύ ωραία. Τότε γιατί επιμένει στην επωνυμία Μακεδονία με κάποια σύνθετη μορφή; Μόλις πριν από λίγες ημέρες η βουλή των Σκοπίων προχώρησε σε μια σοβαρή συνταγματική μεταρρύθμιση. Όρισε την Αλβανική ως επίσημη γλώσσα του κρατιδίου και μάλιστα τυπικά ισότιμη με τη «μακεδονική».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ πιέζουν επίσης να υπάρξει μια σε βάθος συνταγματική μεταρρύθμιση προς όφελος των Αλβανών. Οι εκπρόσωποι των Αλβανών απαιτούν να γίνει αλλαγή του συντάγματος των Σκοπίων και να αναγνωριστούν ως ισότιμη εθνότητα του κρατιδίου. Κι επομένως να καταργηθεί η συνταγματική αναφορά που θέλει τα Σκόπια ως «κράτος των Μακεδόνων». Και τέλος απαιτούν να ιδρυθεί κρατικό πανεπιστήμιο για Αλβανικές σπουδές.

Ο σοσιαλδημοκράτης Ζόραν Ζάεφ αναδείχθηκε μετά τις έκτακτες εκλογές του 2016 σε πρωθυπουργό, χάρις στη στήριξη των 4 αλβανικών κομμάτων, που κατέχουν 20 έδρες στη Βουλή των Σκοπίων. Χωρίς αυτά είναι αδύνατον να κυβερνήσει. Στις προγραμματικές του δηλώσεις υποσχέθηκε τάχιστη ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υιοθέτησε επίσης και τα τρία βασικά αιτήματα των Αλβανών, γλώσσα-Σύνταγμα-Πανεπιστήμιο. Ήδη το πρώτο, δηλαδή η γλώσσα, υιοθετήθηκε από τη βουλή των Σκοπίων.

Η επίσημη ένταξη στο ΝΑΤΟ και η έναρξη της διαδικασίας ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ανοίξει το δρόμο για την εκ βάθρων αναθεώρηση του υφιστάμενου Συντάγματος των Σκοπίων. Θα επιτρέψουν τη νόμιμη επέμβαση στα εσωτερικά της χώρας, έναντι τυχόν ανωμαλιών που πιθανόν να δημιουργήσει το νεοφασιστικό VMRO του Γκρούεφσκι. Το συγκεκριμένο νεοφασιστικό κόμμα, γέννημα-θρέμμα των ΗΠΑ, μπορεί να έχασε την κυβέρνηση το 2016, αλλά χάρις στα τόσα χρόνια εξουσίας, αλλά και στο οργανωμένο έγκλημα με το οποίο συνδέεται, διατηρεί ισχυρές δυνάμεις. Επίσημα το κόμμα αυτό, επειδή γνωρίζει ότι έχει τεθεί σε δυσμένεια από τα μεγάλα αφεντικά της Ευρώπης και των ΗΠΑ, έχει κηρύξει «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα» μπας και διασωθεί ο Γκρούεφσκι και η συμμορία γύρω του.

Ήδη η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Federica Mogherini έχει ξεκαθαρίσει ότι η «Ευρώπη» βλέπει τα Σκόπια ως «πολυπολιτισμικό κράτος» κι όχι ως «εθνικό κράτος». Ταυτόχρονα οι επιτετραμμένοι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στα Σκόπια δουλεύουν στο παρασκήνιο για την σύνταξη νέου Συντάγματος, όπου θα προβλέπεται η εφαρμογή μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας υπό την άμεση επιτροπεία και εγγύηση της «διεθνούς κοινότητας».

Το ερώτημα λοιπόν μετά απ’ όλα αυτά που τίθεται προς όλους όσοι υποβαθμίζουν την υπόθεση του ονόματος, είναι το εξής απλό: γιατί επιμένουν στην υιοθέτηση του ονόματος της Μακεδονίας, έστω με κάποια σύνθετη μορφή. Τι τους κοστίζει να υιοθετήσουν ένα άλλο όνομα, σαν το «βαρδαρία», που συνιστά το ιστορικό όνομα της περιοχής προ «κομμουνισμού» αλά Τίτο; Γιατί επιμένουν; Ιδίως από τη στιγμή που έχουν δρομολογηθεί διαδικασίες μετεξέλιξης των Σκοπίων σε «πολυπολιτισμικό κράτος»;

Τα επιχειρήματα που προβάλλονται είναι επιπέδου καφενείου. Όσοι μάλιστα ειρωνεύονται την «ονοματολογία» καλά θα κάνουν να μας απαντήσουν γιατί άλλα κράτη επιμένουν σ’ αυτήν εδώ και δεκαετίες;

Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας επί παραδείγματι από το 1971 που αναγνωρίστηκε τελικά ως μέλος του ΟΗΕ, απαίτησε και πέτυχε την εκδίωξη της εθνικιστικής Κίνας, δηλαδή της Φορμόζας. Η Ταϊβάν έως τότε όχι μόνο ήταν μέλος του ΟΗΕ, αλλά συμμετείχε και στο Συμβούλιο Ασφαλείας με την επωνυμία Δημοκρατία της Κίνας. Η ΛΔ της Κίνας θεώρησε ότι αναγνώριση της Φορμόζας συνιστά οιωνοί απειλή για την εθνική της κυριαρχία και αρνείται μέχρι σήμερα να την αναγνωρίσει.

Γιατί άραγε επιμένει η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας στην «ονοματολογία» της Φορμόζας; Τι έχουν να πουν άραγε οι σύντροφοι εκ Περισσού του αδελφού κόμματος της Κίνας;
Ο κατάλογος των χωρών με περιορισμένη αναγνώριση λόγω «ονοματολογίας» είναι αρκετά μεγάλος. Πρόκειται για σύγκρουση «εθνικισμών», ή για αναμέτρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων; Προφανώς το δεύτερο. Σε όλες τις περιπτώσεις, όπου τίθεται θέμα αναγνώρισης και ονόματος.

Η «ονοματολογία» σχετικά με την Μακεδονία δεν είναι πρόσφατο ζήτημα. Το λεγόμενο Μακεδονικό προέκυψε για πρώτη φορά, όχι ως σύγκρουση «εθνικισμών», αλλά ως αναμέτρηση σφαιρών επιρροής στην τότε καταρρέουσα Οθωμανική αυτοκρατορία. Την αυτονόμησή της αρχικά στα πλαίσια του σουλτανάτου, τέθηκε από το Συνέδριο του Βερολίνο στα 1878. Από τότε και μέχρι το 1908 κλιμακώνεται η αναμέτρηση ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις τους κονσέρτου της Ευρώπης εκείνης της εποχής για το ποια θα θέσει τη Μακεδονία στη δική της σφαίρα επιρροής.

Η Μακεδονία ήταν και είναι το σταυροδρόμι της Βαλκανικής χερσονήσου. Για να ταξιδέψει κανείς από την Κεντρική Ευρώπη στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης που βγάζει στο Αιγαίο, ή από την Αδριατική Θάλασσα στην Κωνσταντινούπολη, το εμπόριο ήταν και είναι υποχρεωμένο να περάσει μέσα από τη Μακεδονία για να αποφύγει τη διέλευση των βαλκανικών βουνών. Ακόμη και ο Μπίσμαρκ με την γνωστή περιφρόνησή του για τις βαλκανικές υποθέσεις είχει αναγνωρίσει τη στρατηγική θέση της Μακεδονίας. «Αυτοί που ελέγχουν την κοιλάδα του ποταμού Βαρδάρη», έλεγε, «είναι οι κύριοι των Βαλκανίων.» (A. Michael Radin, IMRO and the Macedonian Question, Skopje, σ. 19)

Δεν είναι τυχαίο που ο πρόεδρος των Σκοπίων, Ιβανόφ, σε μια σχετικά πρόσφατη συνέντευξή του (7/11/2017) αναφέρθηκε κι αυτός στον Μπίσμαρκ: «Ο Bismarck είπε κάποτε ότι εμείς που ελέγχει την κοιλάδα του ποταμού Vardar ελέγχει τις συνδέσεις μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Και όποιος ελέγχει τις συνδέσεις μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, ελέγχει επίσης τις συνδέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η ΕΕ φαίνεται να έχει ξεχάσει αυτό το θέμα.»

Ο Ιβανόφ απλά ομολόγησε το raison d'etre του κρατιδίου των Σκοπίων. Γεννήθηκε και υπάρχει για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των μεγάλων.

Βέβαια, καθώς τα εθνικά κινήματα πήραν κεφάλι με την Βαλκανική Αντάντ έλυσαν με τον τρόπο τους, το ζήτημα της Οθωμανικής Μακεδονίας ενσωματώνοντας την σε μεγάλα εθνικά κράτη με τους Βαλκανικού πολέμους. Η διαμόρφωση αυτή των εθνικών κρατών στα Βαλκάνια επικυρώθηκε κι ως αποτέλεσμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Η παλιά Οθωμανική Μακεδονία έγινε αναπόσπαστο μέρος της εθνικής επικράτειας της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας.

Ωστόσο, κάθε φορά που οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες των μεγάλων για σφαίρες επιρροής και προτεκτοράτου άναβε, η αυτονομία της Μακεδονίας έμπαινε ξανά στο τραπέζι. Έτσι η ναζιστική Γερμανία ανακάλυψε και ίδρυσε το 1941 τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Το ίδιο συνέβη και μετά το 1990. Η αυτονομία της Μακεδονίας δεν μεθοδεύτηκε από τις ΗΠΑ και την «Ευρώπη», απλά για τη διάλυση και αποικιοποίηση της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβίας, αλλά για να τεθεί θέμα αναθεώρησης των κεκτημένων εθνικών επικρατειών στο σύνολο των Βαλκανίων. Να γιατί επιμένουν ακόμη και σήμερα στο όνομα της Μακεδονίας.

Η υιοθέτηση του ονόματος της Μακεδονίας από το εν λόγω κρατίδιο – έστω και με τη μορφή της σύνθετης ονομασίας – θέτει εκ πραγμάτων ζήτημα αναθεώρησης των αποτελεσμάτων των βαλκανικών πολέμων και ύστερα. Μας γυρίζει πίσω στην περίοδο του 1878-1908 όπου η αυτονομία της Μακεδονίας υπό διεθνή προστασία είχε αναδειχθεί από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής ως εγγύηση για την ειρήνη και της ασφάλεια των Βαλκανίων.

Το ίδιο επιδιώκεται και σήμερα από το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι μόνο σε βάρος της Ρωσίας, αλλά και σε βάρος της εθνικής κυριαρχίας όλων των χωρών στα Βαλκάνια. Για τους ίδιους λόγους που επικαλούνταν τότε ο Μπίσμαρκ.

Να γιατί η «ονοματολογία» δεν είναι κάτι δευτερεύον. Δεν είναι δευτερεύον πρώτα και κύρια για το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους βασικούς υπεύθυνους της νέας «βαλκανοποίησης» των Βαλκανίων. Ιδίως μετά το 1990. Αν ήταν δευτερεύον ζήτημα γι’ αυτές τις δυνάμεις, πόσο λέτε να άντεχε η ηγεσία των Σκοπίων στις πιέσεις για λύση χωρίς αναφορά στο όνομα της Μακεδονίας;

Το γεγονός ότι επιμένουν τα Σκόπια, οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι το ζήτημα του ονόματος θεωρείται πρώτιστο για τα επιτελεία του σύγχρονου ιμπεριαλισμού. Κι επομένως αυτός που αδιαφορεί, ή υποτιμά ως δευτερεύον το ζήτημα του ονόματος, ουσιαστικά συνθηκολογεί και υποτάσσεται στις επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού.

Ούτε φυσικά μπορεί να αδιαφορεί κανείς για το γεγονός ότι το όνομα συνδέεται στενά με την επιμονή και τις επιδιώξεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Επομένως εκείνος που απομονώνει το ζήτημα του ονόματος από τις επιδιώξεις Ευρωπαίων και Αμερικανών στην περιοχή μας, δεν είναι παρά πράκτορας των συμφερόντων τους. Η άρνηση να υπάρξει κράτος με το όνομα Μακεδονία, με σύνθετη ή μη μορφή, συνδέεται οργανικά με την εναντίωση στις επιδιώξεις και στον επεκτατισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΝΑΤΟ. Όχι στο Μακεδονία με ή χωρίς σύνθετο προσδιορισμό, χωρίς όχι στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κανένα νόημα. Δεν είμαι παρά μια απάτη.