Μπορεί να γίνει βιώσιμο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας;

Η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι θέλουν να μας πείσουν ότι το ζήτημα του δημόσιου χρέους θα αντιμετωπιστεί άμεσα. Εφόσον βέβαια είμαστε καλά παιδιά και κάνουμε ότι μας λένε. Οι δηλώσεις τους προσωπικά μου θυμίζουν το "ετελείωσεν!" που επαναλάμβανε με ιδιαίτερο στόμφο ο βο(υ)λευτής Καλοχαιρέτας του παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου.

Φυσικά όλοι τους αποσιώπησαν την έκθεση βιωσιμότητας του χρέους που εξέδωσε το ΔΝΤ στις 23 Μαΐου, μία μέρα πριν το τελευταίο Eurogroup. Ο λόγος απλός. Η έκθεση υπογράμμιζε ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας όχι μόνο δεν είναι βιώσιμο, αλλά δεν μπορεί να γίνει ούτε κι αν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι των πρωτογενών πλεονασμάτων και των ιδιωτικοποιήσεων που έχουν τεθεί από τους Ευρωπαίους. Η Ελλάδα ακόμη κι αν πετύχει τους στόχους, ακόμη κι αν πετύχει την προβλεπόμενη άνοδο του ΑΕΠ, δεν πρόκειται να ρίξει το δημόσιο χρέος κάτω από το 140% του ΑΕΠ το 2060.

Το ΔΝΤ εκτιμά ότι χωρίς μια "άνευ όρων" (unconditional) διαγραφή σημαντικού μέρους του χρέους, δεν υπάρχει καμιά ουσιαστικά περίπτωση το δημόσιο χρέος να γίνει βιώσιμο. Τα πράγματα όμως είναι πολύ χειρότερα απ' ότι τα εκτιμά το ΔΝΤ.

Προσπαθούν να μας πείσουν ότι η βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους εξαρτάται από τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία από αυτό το δόγμα.

Το κράτος δεν δημιουργεί δικό του εισόδημα, αλλά αναδιανέμει το εισόδημα της κοινωνίας διαμέσου του κρατικού προϋπολογισμού. Κυρίως διαμέσου των φόρων. Επομένως η δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος, σημαίνει αφαίρεση εισοδήματος από την κοινωνία υπέρ του κράτους προκειμένου να εξυπηρετηθεί το χρέος.

Αυτή η αφαίρεση, αφαίμαξη εισοδήματος από την κοινωνία αναγκαστικά γίνεται διαμέσου των φόρων και της οριζόντιας περικοπής κοινωνικά αναγκαίων δαπανών του κράτους. Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό. Πόσο εισόδημα περισσεύει από την κοινωνία προκειμένου να μετατραπεί σε πρωτογενές πλεόνασμα - έστω και κατ' ελάχιστο - για να εξυπηρετηθεί το χρέος;

Αποταμίευση των νοικοκυριών ως % του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, 2000 - 2015
	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015*
Ελλάδα	-1.43	-1.80	-2.01	0.93	1.15	-2.86	-0.05	-1.23	-3.84	-1.13	-6.90	-8.86	-10.91	-15.65	-17.28	-18.02
Ζώνη Ευρώ	7.77	8.56	8.99	9.00	8.76	7.89	7.17	6.89	7.01	8.21	6.75	6.24	5.71	6.03	6.02	6.00
Ευρωπαϊκή Ένωση	6.46	7.32	7.08	6.85	6.05	5.28	4.52	4.06	4.52	6.87	5.77	4.91	4.73	4.65	3.84	3.57
Πηγή: ΟΟΣΑ, * Εκτίμηση

Ο Πίνακας που παραθέτουμε δείχνει το % των καθαρών αποταμιεύσεων (δηλαδή του περισσεύματος) επί του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ζώνης του Ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το συμπέρασμα είναι εξαιρετικά απλό. Όχι μόνο δεν περισσεύει τίποτε από το εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα, αλλά αντίθετα ο οικογενειακός προϋπολογισμός παρουσιάζει ένα διαρκώς διευρυνόμενο έλλειμμα.

Με άλλα λόγια το μέσο νοικοκυριό στην Ελλάδα από την εποχή της λεηλασίας του χρηματιστηρίου επί Σημίτη αδυνατεί να βάλει στην άκρη κάποιο μέρος του εισοδήματός του. Το γεγονός αυτό τροφοδότησε τον ιδιωτικό δανεισμό των νοικοκυριών όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Με τα μνημόνια η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Το κυνήγι των πρωτογενών πλεονασμάτων με φοροεπιδρομές και οριζόντιες περικοπές μετέφερε το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού στον προϋπολογισμό του νοικοκυριού. Κι έτσι το 2015 έφτασε το μέσο νοικοκυριό στην Ελλάδα να χρειάζεται 18% επιπλέον εισόδημα ετήσια για να αντεπεξέλθει στις βασικές υποχρεώσεις του.

Η εκτίναξη αυτή του ελλείμματος του οικογενειακού προϋπολογισμού συντέλεσε και συντελεί αποφασιστικά στην καθίζηση της ελληνικής οικονομίας. Όσο το έλλειμμα αυτό θα υπάρχει και θα διευρύνεται η οικονομία θα συνεχίσει να καταρρέει. Και εγγύηση γι' αυτό είναι το κυνήγι των πρωτογενών πλεονασμάτων του κρατικού προϋπολογισμού.

Για να πετύχουν πρωτογενή πλεονάσματα έστω και εικονικά, θα επιβάλλουν διαρκώς πρόσθετες φορολογίες και περικοπές πρωτίστως σε κοινωνικές δαπάνες. Κι έτσι θα αφαιρούν όλο και περισσότερο εισόδημα από το νοικοκυριό. Το έλλειμμα στον οικογενειακό προϋπολογισμό θα διευρύνεται και η οικονομία μαζί με την κοινωνία θα συνεχίσει να καταρρέει με όλο και πιο γοργούς ρυθμούς. Φαύλος κύκλος.

Να γιατί καμιά ρύθμιση - ούτε καν η μερική "άνευ όρων" διαγραφή του - δεν μπορεί να μετατρέψει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμο. Ούτε να γλυτώσει τη χώρα από τη δύνη της χρεωκοπίας και το φαύλο κύκλο της κατάρρευσης. Δεν περισσεύει καθόλου εισόδημα από τα νοικοκυριά για να εξυπηρετηθεί το δημόσιο χρέος έστω και στο ελάχιστο.

Η λύση είναι απλή. Σβήσιμο ολόκληρου του χρέους και πολιτικές άμεσης πραγματικής ενίσχυσης του οικογενειακού εισοδήματος, ώστε να καλυφθεί το έλλειμμα και να αυξηθεί η πραγματική αγοραστική δύναμη του νοικοκυριού για να πάρει μπρος η οικονομία. Διαφορετικά μην περιμένετε τίποτε άλλο εκτός από τα χειρότερα. Τα πολύ χειρότερα.

Δημοσιεύτηκε στην kontranews, 5/6/2016