Μια επαναστατική κρίση διαρκείας

Για τον απλό κόσμο στην Αργεντινή, τους απλούς εργαζόμενους το ποτήρι έχει ξεχειλίσει. Η λαϊκή εξέγερση που ξεκίνησε με τις διαδηλώσεις στις 19/12/2001 έχει στοιχίσει έως σήμερα την πολιτική καριέρα πέντε διαδοχικών προέδρων. Τα αιτήματα των εξεγερμένων διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητα και στοιχειακά. Ορισμένα απ’ τα πιο βασικά είναι:

q  Άμεση και δίχως όρους απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, ειδικά των 2500 και πλέον συλληφθέντων απ’ τις δυνάμεις καταστολής του Ντε λα Ρούα, μετά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου.

q  Την φυλάκιση των υπευθύνων για τα 27 θύματα της καταστολής.

q  Την μονομερή αναστολή του συνόλου των πληρωμών του εξωτερικού χρέους.

q  Την άμεση εθνικοποίηση των ιδιωτικοποιημένων εταιρειών του δημοσίου και στρατηγικών τομέων της οικονομίας.

q  Δραστική μείωση των αμοιβών όλων των δικαστικών, βουλευτών, πολιτικών και μελών του Κογκρέσου.

q  Κατάργηση του Κογκρέσου και της Βουλής και αντικατάστασή τους από μια νέα Συντακτική Συνέλευση με άμεση εκλογή απ’ το σύνολο του λαού.

q  Αξιοπρεπής εργασία για όλους.

Μερικά απ’ τα συνθήματα που επαναλαμβάνονται στις διαδηλώσεις είναι:

q  «Δίχως Περονιστές και Ριζοσπάστες (Ραντικαλιστές) θα ζήσουμε καλύτερα».

q  «Για να δούμε τώρα ποιος κάνει κουμάντο, ο ενωμένος λαός ή η κυβέρνηση και οι πλουτοκράτες».

q  «Να απαλλαγούμε εδώ και τώρα απ’ την οικονομία της αγοράς».

q  «Να φύγουν τώρα όλοι οι πουλημένοι πολιτικοί».

q  «Η εξουσία στον λαό κι όχι στο ΔΝΤ και τα τσιράκια του».

Ταυτόχρονα ο αναβρασμός που συνεχίζεται για δεύτερο συνεχή μήνα, δίχως να καταλαγιάζει, αγκαλιάζει το σύνολο της χώρας και εκδηλώνεται με συλλαλητήρια, καταλήψεις οδών, μαζικές απεργίες και καταλήψεις μεγάλων επιχειρήσεων και εργοστασίων. Ενώ σε πολλές περιοχές, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, παρατηρείται η συγκρότηση τοπικών μαζικών λαϊκών συνελεύσεων οι οποίες οργανώνουν και κατευθύνουν επιθέσεις στα καταστήματα τροφίμων και στα σούπερ μάρκετ, όπου απαλλοτριώνουν τρόφιμα, ρουχισμό και είδη πρώτης ανάγκης για να τα μοιράσουν στη συνέχεια στους απόρους και την φτωχολογιά.

Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι στην θέση του διαλυμένου και απαξιωμένου κεντρικού κράτους, οι εξεγερμένες μάζες αρχίζουν έστω και πολύ πρωτόλεια να οικοδομούν το δικό τους «κράτος». Η εξέγερση δεν έχει παράγει μόνο τις συμμορίες που καινε και λεηλατούν, άκρως προσφιλές θέμα των διεθνών μέσων ενημέρωσης, αλλά έχει αναδείξει και μια νέου τύπου κοινωνική αλληλεγγύη, όπου ευρύτερες μάζες αρχίζουν να αυτοργανώνονται για να επιβάλουν τη δική τους «έννομη τάξη». Παρόλα αυτά κανείς δεν έχει θέσει θέμα κατάληψης της πολιτικής εξουσίας, ούτε υπάρχουν ακόμη συγκροτημένες μορφές δυαδικής εξουσίας στην χώρα. Το ερώτημα είναι αν η λαϊκή αγανάκτηση θα εξελιχθεί προς μια τέτοια κατεύθυνση, ή αν θα μετατραπεί σε παρανάλωμα αυτοκαταστροφής, γόνιμο πεδίο για κάθε είδους αντιδραστική λύση. Τρίτος δρόμος δεν φαίνεται να υπάρχει.

Κι ο ρόλος της αριστεράς;

Προς το παρών είναι ασήμαντος. Σε κοινή διακήρυξη η Ενωμένη Αριστερά, που απαρτίζεται απ’ το Κ. Κ. Αργεντινής και το Κίνημα Εργαζομένων για τον Σοσιαλισμό (Τροτσκιστικής προέλευσης), ο Επαναστατικός Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος και το Εργατικό Κόμμα, ζήτησαν το σχηματισμό λαϊκής κυβέρνησης, κατάργηση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, παύση των πληρωμών του εξωτερικού χρέους, εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, απελευθέρωση των συλληφθέντων. Απορίας άξιον είναι, από ποιον τα ζητούν όλα αυτά; Απ’ την ανύπαρκτη κυβέρνηση, ή απ’ την πλήρως απαξιωμένη εξουσία;

Η Ενωμένη Αριστερά προτείνει κοινό υποψήφιο όλης της αριστεράς στις επερχόμενες εκλογές. Δεν ξεκαθαρίζει, όμως, έως τότε τι πρέπει να κάνει ο κόσμος που βρίσκεται στους δρόμους και παλεύει για την επιβίωσή του; Ο Επαναστατικός Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος πρότεινε την ίδρυση επιτροπής συνεργασίας όλων των οργανώσεων της αριστεράς σε δημοκρατική βάση. Το Κόμμα Απελευθέρωσης (Μαοϊκής προέλευσης) απορρίπτει το αίτημα για συντακτική συνέλευση ως πολύ «ρεφορμιστικό», έστω κι αν αποτελεί ένα απ’ τα κεντρικά συνθήματα που έχει αναδείξει απ’ την πρώτη στιγμή ο ίδιος ο εξεγερμένος λαός.

Το αίτημα αυτό, όμως, το υποστηρίζει η Ενωμένη Αριστερά, η οποία υποστηρίζει επίσης την δημιουργία «λαϊκών συνελεύσεων» και την καθιέρωση ελάχιστου μισθού 600 πέσος. Το Εργατικό Κόμμα υποστηρίζει την εκλογή «καταστατικών συνελεύσεων» σε εθνικό, επαρχιακό και αστικό επίπεδο, καθώς και τη συγκρότηση μιας πανεθνικής συνδιάσκεψης σωματείων, συνδικάτων και ενώσεων ανέργων.

Το χαρακτηριστικό όλων αυτών των ζυμώσεων στην αριστερά είναι ότι κινούνται με όρους συνηθισμένης, ομαλής πολιτικής ζωής: διατυπώνουμε αιτήματα, δημιουργούμε πολιτικές συμμαχίες και προετοιμαζόμαστε για τις εκλογές. Γι αυτό και οι όποιες κινήσεις αναφέρονται πρωταρχικά στο επίπεδο γενικά της αριστεράς. Αδυνατούν να κατανοήσουν ότι σε συνθήκες εξέγερσης, η πολιτική ασκείται άμεσα με όρους κινητοποιημένων εκατομμυρίων ανθρώπων, ζυμώνεται απευθείας στους μαζικούς πυρήνες της εξέγερσης. Ενώ το πρωτεύον, το πιο άμεσο και πρακτικό καθήκον δεν είναι η διατύπωση γενικών συνθημάτων, λιγότερο ή περισσότερο επαναστατικών, αλλά η αναγκαία πανεθνική οργάνωση των ίδιων των μαζών. Κι αυτή η οργάνωση δεν γίνεται με δήθεν επαναστατικά καλέσματα για «έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα», αλλά με βάση τις άμεσες καθημερινές ανάγκες, τα άμεσα αιτήματα, που οι ίδιοι οι εξεγερμένοι έχουν αναδείξει στην ημερήσια διάταξη.

Στις συνθήκες μιας επαναστατικής κρίσης, όπως αυτής που περνά σήμερα η Αργεντινή, η διαφορά ενός πολιτικού τυχοδιώκτη, από μια πραγματική πρωτοπορία κρίνεται απ’ το πώς απαντά στις συγκεκριμένες άμεσες ανάγκες των εξεγερμένων, απ’ το αν θα επιτρέψει να κυριαρχήσει στις μάζες το «σώζων εαυτόν σωθήτω», ή η τυφλή βία που πηγάζει απ’ την απόγνωση του πλήθους. Στις συνθήκες αυτές αληθινός επαναστάτης δεν είναι αυτός που ρίχνει επαναστατικά συνθήματα και καλεί τους υπόλοιπους να τον ακολουθήσουν, ούτε αυτός που ποντάρει στις συνεχείς διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Αντίθετα είναι εκείνος που φροντίζει άμεσα και πρακτικά να αυτοργανωθούν οι ίδιες οι μάζες για να λύσουν αφεαυτού και με οργανωμένο τρόπο τις πιο επείγουσες ανάγκες επιβίωσής τους – η πείνα που φαίνεται να απειλεί άμεσα τον λαό της Αργεντινής δεν είναι καθόλου καλός σύμβουλος – καθώς και να αμυνθούν απέναντι στις δυνάμεις καταστολής και την άνοδο του υποκόσμου, ο οποίος πάντα ξέρει πολύ καλά πως να επωφελείται από τις συνθήκες αναταραχής. Με άλλα λόγια να επιβάλουν και να περιφρουρήσουν με τους δικούς τους όρους τις αναγκαίες συνθήκες ασφάλειας, τάξης και πολιτικής ομαλότητας, που θα επιτρέψουν την ανοικτή απευθείας ζύμωση προγράμματος εξουσίας. Διαφορετικά η εξέγερση είναι καταδικασμένη να γεννήσει εκτρωματικά φαινόμενα.

Μέχρις στιγμής τέτοιος προβληματισμός δεν υφίσταται στην αριστερά, η οποία παραμένει σ’ αναμονή μιας άνωθεν αποκατάστασης της πολιτικής ομαλότητας, για να προωθήσει η κάθε δύναμη τους δικούς της πολιτικούς στόχους. Έτσι η οργανωμένη της παρέμβαση – ιδίως των πιο μαζικών της δυνάμεων, όπως είναι της Ενωμένης Αριστεράς – απευθείας στις εξεγερμένες μάζες είναι ασήμαντη. Γι αυτό και δεν είναι διόλου τυχαίο που η αριστερά στο σύνολο της εισπράττει το δικό της μερίδιο απ’ την καθολική απαξίωση του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος στην συνείδηση του λαού.

Όπως και να έχει η επαναστατική κρίση φαίνεται ακόμη να είναι στην αρχή της. Το σύστημα εξουσίας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει έστω και προσωρινά τα αδιέξοδα που έχουν συσσωρευτεί πρωταρχικά απ’ την διεθνή θέση της χώρας. Ωστόσο, μια επαναστατική κρίση δεν είναι καθόλου απαραίτητο να γεννήσει κάποια μεγαλειώδη επανάσταση. Αντίθετα, μπορεί να γεννήσει και την πιο απίστευτη βαρβαρότητα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κοινωνική επανάσταση αναδεικνύεται αντικειμενικά ως η λιγότερο επώδυνη διέξοδος απ’ το σημερινό αδιέξοδο της χώρας. Υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να ηγηθούν μιας τέτοιας διεξόδου; Ίδωμεν.

ΕΜΠΡΟΣ, ΤΧ. 2^Ο, 2002